Massachusetts Institute of Technology Öğretim Üyesi Prof. Dr. Daron Acemoğlu Bloomberg HT'de Ali Çağatay'ın sorularını yanıtladı.
Türkiye iktisadında son 10 yıldır derin yapısal meseleler olduğunu söyleyen Acemoğlu “Durgunluk artık kolay kolay gidecek üzere değil, bunu aşabilmek için de hem piyasa hem bankacılık ve borçluluk konusunda hakikaten radikal sonuçlar getirebilecek ıslahatlara gerek var” yorumunu yaptı.
Acemoğlu bu siyasetler izlenmezse iktisadın durumunun kolay kolay güzele gitmeyeceğini belirtti.
'RADİKAL ISLAHATLARA MUHTAÇLIK VAR'
Bütçe açığı ve cari açığın sorunların yansıması olduğunu belirten Acemoğlu “Tasarruf açığı bir sorun zira daha fazla yatırımda ve daha yanlışsız yatırımda bulunmamız lazım. Ancak iktisadın çok daha derin sorunları var. Daha derin sorunların bir kısmı orta vadeli bir kısmı kısa vadeli…
Yani kısa vakitte ileri gitmek için adım atmamız lazım. Orta vadeli sorunlar iktisadın kurumsal çökmesiyle ilgili. Yargı kurumlarının berbatlaşması, yolsuzlukların denetlenmesinin makus duruma gitmesi, verimliliği artıracak teknolojik adım atılmaması, iş gücü kalitesinin artmaması bilhassa eğitim üzere değerli alanlarda hakikat yatırımda bulunmamamızdan kaynaklanan şeyler. Bunları çözmek için derin radikal ıslahatlara muhtaçlık var. Kısa vadede ise sıkıntılar bilançolarda, bankacılıkta ve bunun sonucu olarak hükümet bütçesindeki açıklardan kaynaklı. Yani tekrar yapılanma ve daha hakikat tarafa gidilebilmek için bu açıkların kapatılması lazım” diye konuştu.
İstihdamın kıymetine değinen Acemoğlu “istihdam olmamasının en büyük nedeni kimsenin tembel olmasından değil, yatırımlarımızın verimliliği artırmaması ve eğitim sistemimizin gerçek nitelikleri vermemesinden kaynaklanıyor. Şayet okullarımızda yanlış bilgi verirsek doğal istihdam yaratmakta da zorlanırız” sözünü kullandı.
'ENFLASYONU DÜŞÜRMEK İÇİN FİYAT ARTIŞINI DURDURMAYA ÇALIŞMAK GÜZEL METOT DEĞİL'
Enflasyonun bütçe açığının ve büyümenin düşük kaliteli olmasının sonucu olduğunu tabir eden Acemoğlu “2002 – 2007 devrinde Türkiye'nin büyümesi verimliliği artırarak oldu. Yani her koyduğumuz kaynağı daha düzgün kullanıp büyümeyi başardık. Son 10 sene içinde verimlilik artışı yok. Üretkenliği artıramadığımız için enflasyonlu, cari açıklı, bütçe açıklı bir yere geldik” biçiminde yorum yaptı.
Acemoğlu bütçe açığı kapanmadığı sürece enflasyon baskısının da devam edeceğini kaydetti. Enflasyonun değerli olduğunu vurgulayan Acemoğlu alttaki sorunlarla uğraşmak gerektiğini söyledi ve ekledi; “Enflasyonu düşüreceğiz diye fiyat artışını zorla durduralım derseniz daha makûs olur. Yapılması gereken üretkenliği artırmak, bütçe açığını ortadan kaldırmak. Yanlışsız yapısal sorunlarla bir an evvel ilgilenmemiz lazım” dedi.
'AŞIRI BORÇLULUK SORUNU ÇÖZÜLMELİ'
Acemoğlu atılması gereken adımlardan en kıymetlisinin şirketlerin çok borçluluğunun çözülmesi olduğunu, şirketlerin sıhhati güzelleştiği vakit yabancı sermayenin de daha fazla geleceğini söyledi. Acemoğlu “Ama bir tek borçluluk sorununu yetmez, daha yeterli yargı, daha âlâ bürokrasi, daha düzgün teknoloji ve daha âlâ demokrasiye muhtaçlık var” dedi.
ABD dolarının egemenliğinin gelecek yıllar içerisinde bitip bitmeyeceği sorusuna Acemoğlu “olabilir lakin gelecek 10 – 20 sene içinde değil. Zira insanların bir para ünitesinden istedikleri yalnızca alışverişte bulunmaları, dış açıklarını kapatmak değil, inanç. Son krizler sonrası gördük ki beşerler dolar ve dolar bazında olan varlıkları daha inançlı buluyorlar. Beşerler dehşet artınca altından evvel dolara gidiyor. Bu bu türlü sürdükçe doların durumu değilşmez lakin 25 30 yıl sonra örneğin Trump ekonomiyi büsbütün batırırsa o da çökmeye başlar” karşılığını verdi.
