Mutfakta yangın büyüyor. Türkiye’nin İstanbul seçimlerine odaklandığı ve iktidarın ekonomik meselelerin tahlili yerine seçimi kazanmaya odaklandığı haziranda halkın enflasyonu yükselişini sürdürdü. Haziranda besin fiyatları bir evvelki aya nazaran yüzde 1.96 artarken, altı aylık artış yüzde 26.53’e, son bir yıllık artış ise yüzde 56.19’a çıktı.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonun’nun Ar-Ge ünitesi KAMUAR’ın, “halkın enflasyonu” araştırmasının haziran ayı sonuçlarında şu tespitlere yer verildi:
-Gıda fiyatlarında yaşanan yükselişten en büyük ziyanı, gelirinin büyük kısmını besine ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı rastgele bir müdafaası bulunmayan ücretliler ve fakirler gördü.
31 lirası gıdaya
-En fakir yüzde 10’luk kesim harcadığı her 100 liranın 31 lirası besine gidirken, en güçlü yüzde 10’luk kesitin 100 liralık harcaması içerisinde besinin aldığı hisse ise 13 lirada kalıyor. Besin fiyatlarında yaşanan artış ve azalışlar, harcamalarının büyük kısmını besine ayırmak zorunda bulunan fakirlerin enflasyonunu zenginlere nazaran çok daha fazla etkiliyor.
-Türkiye’deki aileler besin için harcadıkları her 100 liranın 17.9 lirasını pirinç, ekmek, bulgur, buğday unu, makarna ve şehriye üzere eserlere veriyor. Başka ülkelere nazaran ölçü olarak çok az tüketilmesine karşın, dünyanın tahminen de en yüksek fiyatlarının geçerli olması nedeniyle et ve balık için yapılan harcamalar ise besin harcamalarının yüzde 22.4’ünü oluşturuyor. Süt, peynir, tereyağı ve öbür süt eserleri ile yumurtanın besin harcamaları içerisindeki hissesi yüzde 13.4’ü buluyor.
-Yoksullar besin harcamalarının büyük kısmını ekmek, tahıl ve zerzevata ayırırken, zenginlerin besin harcamalarının büyük kısmını et balık ve deniz eserleri meydana getiriyor.
-Haziran 2019 prestijiyle son bir yılda ekmek, un, bulgur, makarna ve benzerlerinin fiyatlarında yüzde 18.99, et-balık fiyatlarında 19.38, süt ve süt eserleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 46.87 artış yaşandı. Bir yıl öncesine nazaran katı ve sıvı yağ fiyatları yüzde 23.15 arttı. Meyve fiyatları yüzde 101.41, zerzevat fiyatları ise yüzde 176.8 artış gösterdi. Bakliyat fiyatları yüzde 17.79 öteki besin fiyatları ise yüzde 30.38 yükseldi.
Tarladan markete fiyat katlandı
Üretici ve market ortasındaki fiyat farkı haziranda en fazla yüzde 392.54 ile salatalıkta görülürken, fiyat farkı domateste yüzde 384.98, karpuzda yüzde 379.17, kuru kayısıda yüzde 345, patlıcanda yüzde 325.75 oldu.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, üretici fiyatlarında en fazla fiyat artışının sivribiberde görüldüğünü, bu durumda açıkta yetiştirilen eserlerin şimdi piyasaya çıkmamış olması ile dönemsel olarak hasat edilen eser ölçüsünün azalmasının tesirli olduğunu söyledi.
Bayraktar, haziranda markette 14, üreticide 6 eserde fiyat artışı, markette 23, üreticide 15 eserde fiyat düşüşü görüldü” – “Markette ve üreticide fiyatı en fazla artan eser sivribiber, fiyatı en fazla düşen eser ise karpuz oldu” dedi. Markette en fazla fiyat artışının yüzde 32.51 ile sivribiberde yaşandığına dikkati çeken Bayraktar, bunu yüzde 24.22 ile elma, yüzde 20.46 ile limon, yüzde 17.50 ile kabak ve yüzde 17.05 ile fındığın izlediğini vurguladı.
İstanbul’da fiyatlar düştü
İstanbul’da, haziranda bir evvelki aya kıyasla perakende fiyatlar yüzde 0.98, toptan fiyatlar ise yüzde 2.09 azaldı.
İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) 1995 bazlı datalarına nazaran, Haziran 2018 prestijiyle Ücretliler Geçinme İndeksi yıllık ortalama yüzde 17.67 ve Toptan Eşya Fiyatları İndeksi yıllık ortalama yüzde 22.95 yükseldi. Yıllık bazda perakende fiyatlarda yüzde 16.62, toptan fiyatlarda yüzde 19.31 yükseliş yaşandı.
