Tüm dünyada en büyük gelire sahip 500 kurumun listelendiği Fortune 500 şirketi ortasında 122’nci sırada yer alan Evergrande, 1996’da Çin’in güneyindeki Guangzhou’da kuruldu.
Bir devir Çin’in en büyük gayrimenkul şirketiyken, bugün en sıkıntılı şirketi olan Evergrande’nin ödeyemediği 305 milyar dolar borcu, teslim edemediği 1,4 milyon konutu var. Hükümetin bile kurtarmakta tereddüt ettiği şirketin internet sitesinde yer alan bilgilere nazaran Evergrande Group’un elinde tuttuğu varlığın pahası 355 milyar doların üzerinde.
Evergrande, gayrimenkulün yanı sıra sıhhat, elektrikli araç, maden suyu, internet ve medya yapımı üzere alanlarda da faaliyet gösteriyor, Guangzhou Futbol Kulübü’nün de sahibi.
Her yıl yaklaşık 3,8 milyondan fazla bireye istihdam sağlayan Evergrande Group’un emlak kanadı Evergrande Real Estate’in Çin’in 280 kentinde yürüttüğü 1300 projesi var.
Şirketin 2020’de 30,1 milyar yuan (4,7 milyar dolar) olan kârı, 2018’de 78,32 milyar yuandı. (11,6 milyar dolar)
Evergrande’nin yaşadığı sorun ne?
Bir periyot Çin’in en büyük gayrimenkul şirketi olan Evergrande, bugün bu dalda dünyanın en yüksek borca sahip firması. Şirketin yaklaşık 2 trilyon yuan (305 milyar dolar) borcu bulunuyor.
Herhangi bir yerden fon almazsa Evergrande’nin projelerini bitirmesi de tedarikçilerinin parasını ödemesi de mümkün görünmüyor. Şirket için iflas, satışa çıkarma ya da kurtarma paketi hazırlama seçenekleri konuşuluyor.
Son olarak Çin’in Konut ve Kalkınma Bakanlığı’ndan 15 Eylül’de yapılan açıklamada Evergrande’nin büyük bankalara yapacağı, 20 Eylül’de vadesi gelen kredi faiz ödemelerini gerçekleştiremeyeceği belirtildi.
Evergrande Group’un Hong Kong’da süreç gören payları son bir yılda yüzde 85 paha kaybetti. Ekim 2020’de 20 Hong Kong Doları’ndan süreç gören paylar, 2,50 dolar düzeyine kadar gerilemiş durumda.
Evergrande Group tüm bu olanlardan sonra ne açıklama yaptı?
Evergrande idaresi 13 Eylül’de açıklama yaparak iflas ettikleri istikametindeki tezleri yalanladı.
Bazı zorluklar yaşandığını kabul eden şirket, olağan faaliyetlerini sürdürmek ve müşterilerinin haklarını korumak için gereken her şeyi yaptıklarını vurguladı.
Bir gün sonra Evergrande Group’tan yazılı açıklama daha geldi.
Evergrande Group İdare Konseyi Lideri Hui Ka Yan tarafından yayınlanan açıklamada şu tabirler yer aldı:
“Normal kaideler altında Çin’de eylül ayı, gayrimenkul satış mukavelelerinin rekor kırdığı bir periyottur. Lakin Evergrande ile ilgili medyada çıkan haberler, kümemizin potansiyel satışlarına olan inanca gölge düşürdü. Şirketimiz eylül satışlarında düşüşün, münasebetiyle nakit birikimindeki bozulmanın ve nakit akışı üzerindeki baskının devam edeceğini öngörmektedir.”
Grubun karşı karşıya olduğu likidite sorununu çözmek için Evergrande’nin sahip olduğu varlıkların satışıyla ilgili potansiyel yatırımcılarla görüşmeler devam etmektedir. Fakat 31 Ağustos’tan bu yana bir gelişme kaydedilmemiştir.
Evergrande’den yapılan açıklamaya nazaran Hong Kong’ta yer alan şirketin “China Evergrande Centre” isimli merkezi de satılması planlananlar ortasında.
Şirkette parası olan yüzlerce insan mağdur mu olacak?
Bağımsız ekonomik araştırma şirketi Capital Economics’in 9 Eylül’de yayımladığı rapora nazaran haziran sonu prestijiyle Evergrande’nin elinde “tamamlama sözü” verdiği 1,4 milyon konut var. Bu, yaklaşık 10 milyon insanın Evergrande’den bir açıklama beklediği manasına geliyor.
Şirkette parası olan yüzlerce insan, 12 Eylül Pazar gününden bu yana Evergrande’nin Shenzen’deki merkez binası önünde aksiyon düzenliyor.
https://twitter.com/JackPosobiec/status/1437640115342520323
“Paramızı geri ver” sloganlarının atıldığı protestoların ikinci gününde Evergrande’nin Varlık İdaresi Ünitesi Genel Müdürü Du Jiang, mağdurların paralarını geri alması için oluşturulan üç evreli planı açıkladı.
Protestoların gerçekleştiği alanda yapılan açıklamaya nazaran şirkete 100 bin yuandan az yatırımı olanların parasının tamamı ödenecek, 100 bin yuan yatıranlar ise paralarının yarısını alabilecek.
Evergrande’de 100 bin yuandan fazla parası olanlar için ise 2 ila 4 yılda geri ödeme öngörülüyor. Yatırımcılar ise bu teklifi kabul etmiyor.
Bunun yanı sıra şayet tedarikçilerin parası ödenmezse, Evergrande’nin başarısızlığı, başka kesimlere de yansıyabilir.
S&P Küresel Ratings’in açıklamasına nazaran Çinli emlak devi, tedarikçiler ve alt yüklenicilere ödemeleri konut üzere mülklerle yapmayı teklif edebilir.
Evergrande’nin yatırımcıları ortasında Allianz, Ashmore, BlackRock üzere firmaların olduğunu, Financial Times kurumun borçlarını ödeyememesi durumunda bunun global piyasalara da yansıyacağını, pek çok yatırımcının problemli vakitlerde Çin hükümetinin dayanağına güvendiğini aktaran IG Group’un analistlerinden Alexandre Baradez, AFP’ye verdiği röportajda şöyle konuştu;
“Banka’nın yabancı müşterilerine borcu görece daha az. Çin vatandaşı olmayan yatırımcılara ödenmesi gereken borç, yaklaşık 7 milyar dolar. Bu, imkansız ya da korkulacak bir ölçü değil. Lakin elbette ki Amerikalı bir fon Evergrande’ye ilişkin bonoyu aldıysa, karşılamak için diğer durumlarını satması gerekecek. Bu da bir domino tesiri yaratacak.”
Evergrande kurtarılabilir mi?
Bloomberg’in haberine nazaran Çin hükümeti, Evengrande Group’un finansallarını incelemek ve mümkün bir yine yapılandırma için hukukçular ve muhasebe uzmanlarından oluşan bir grup kurdu. Tekrar yapılandırma prosedürleri üzerine çalışan hukuk firması King & Wood Mallesons ile çalışıldığı bildirildi.
Bunun yanı sıra vilayet idareleri ve kamu kurumlarının da yardım eli uzatabileceği konuşulanlar ortasında.
Nomura analisti Iris Chen de müşterileriyle paylaştığı notta küçük yatırımcıları korumak için “kontrollü bir çöküş” olması ihtimalinden bahsederek şunları ekledi;
“Hükümetin Evegrande’ye kurtarma paketi hazırlamak için inisiyatif alacağını düşünmüyoruz. Fakat Evergrande üzerinde baskı kurup, daha sistemli bir temerrüt planı oluşturulacağını düşünmekteyiz.”
