Aydınlık muharriri Erçin, “Türkiye çok borçlanma ile yarattığı yapay refahın bedelini üretim gücünü yabancı tekellere kaptırarak ödeyecek” diyor.
“Son kale düşmek üzere” başlıklı tahlilinde Türkiye’nin ekonomik gelişimine ışık tutan Erçin, ayrıyeten Türk şirketlerinin yabancıların eline düşmesinin risklerini de sıraladı:
Buna bir nevi diyet ödemek de diyebiliriz. Ekonomistlerle sohbetlerimizde lisana getirilen bu teori, “Tüpraş bile satılır”a kadar varıyor. Bu sonuca nasıl ulaştık? Gerçek bölümün kaldırabileceğinden fazla borç yükü altına sokulması tesadüf değildi. Ülkenin bilgili eğitim yapısı ele alındığında gelişmiş iktisatların üstün teknolojili endüstrisiyle rekabet etmesi beklenemezdi. Sayılı şirketler dışında yeni çağın gereği olan teknolojik atılım gerçekleştirilemedi. Türkiye, bol paranın karar sürdüğü 2010’lar sonrası devirde tercihini üretimden değil, tüketim, inşaat ve borçlanmadan yana kullandı. Kamunun dış borç yükü sabit tutularak (Kemal Derviş çıpası – IMF direktifi) özel kısmın sorumsuzca borçlanmasına müsaade edildi.
Artık iş o raddeye vardı ki, üretim ve ihracatla bu borçların döndürülmesi imkan hudutlarını zorluyor. Ya yabancı iştirakler ya da büsbütün satın almalar kelam konusu olacak. Türk endüstrisi adım adım el değiştirecek. İktidarın da gelecek yabancı sermayeye tahminen şuurlu, tahminen bilinçsiz bir “çöpsüz üzüm” bırakma niyetini, Yeni İktisat Programından okuyabiliyoruz. Şimdilik rafa kalkmış olsa da Tarımda Ulusal Birlik ve Gümrük Birliği’nin kapsamının genişletilmesi hizmetler ve tarım bölümümüzü tamamiyle çokuluslulaştırma planının taşları. Anlatalım…
Bilmem tehlikenin farkında mısınız?
Ama halihazırda TÜİK’in 2015 yılı araştırmasına nazaran, üretim pahasına nazaran; 2015 Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistiklerinin tamsayım kapsamındaki teşebbüslerde yabancı denetim oranı yüzde 14.1 seviyesinde. 2015 sonrasına ait bir data bulunmuyor. İmalat sanayindeki alt kesimlere bakıldığında en yüksek yabancı denetim oranı yüzde 84.7 ile “Tütün eserleri imalatı” dalına ilişkin. İkinci sırada yüzde 44.8 ile “Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler imalatı”, üçüncü sırada yüzde 39.5 ile “Temel eczacılık eserlerinin ve eczacılığa ait gereçlerin imalatı” dalı yer alıyor. Son devirde ise Beymen’in tamamının Katarlılarca satın alınması ve Betek Boya’nın (Filli Boya) Japonlara satılması dikkat çekti. İş dünyasından edindiğimiz bilgilere nazaran Çin sermayesi de Türk firmalarla yakından ilgileniyor şu son devirde.
Yeni düzenek yolda
Hazine dış borç istatistiklerine nazaran, 2001 yılı başında 49.2 milyar dolar olan kamunun brüt dış borcu 2018 sonunda 140.5 milyar dolara çıktı. Özel bölümün 52.8 milyar dolar olan borcu da 298.4 milyar dolara yükseldi. Gerçek kesimin döviz borcu 222 milyar dolar seviyesinde. 2001 başında toplam brüt borçların ulusal gelire oranı yüzde 43.3 seviyesindeyken 2018 sonunda bu oran yüzde 56.7’ye yükseldi. Kurdaki her bir kuruşluk yükseliş bilhassa döviz geliri kısıtlı firmalar üzerine büyük yük bindiriyor. Mehmet Şimşek periyodunda döviz geliri olmayan gerçek kesim firmalarının dış borçlanmalarına hudut getirilmesi ve borçlanmanın yakından izlenmesi konusunda Merkez Bankası eliyle bir mekaniza geliştiriliyordu. Sonuçlarından haberdar değiliz.
Yabancı gelir lakin çöpsüz üzüm ister!
Çöpsüz üzüm kısmına gelirsek. Türk gerçek dalı büyük ölçüde çok uluslu yapıya bürünecek bürünmesine fakat istihdam piyasasının esnekleştirilmesi gerekiyor! İşte o da 31 Mart 2019 seçimleri sonrası Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albrayrak’ın açıkladığı “yol haritasında” kapalı. Kıdem tazminatı fona devredilecek. Mecburî BES (Bireysel Emeklilik Sistemi) ile harman edilecek vs. Halbuki hem personel sınıfı hem de büyük sermaye kıdemin fona dönemine karşı çıkıyor. (İşçi ve patron sendikalarının açıklamalarına bakılabilir.) Fakat patron kısmı kıdemin fona periyoduna karşı çıkarken, işgücü piyasasında esneklik talebini öne sürüyor ve zati kıdemin ortadan büsbütün kalkacağı bir sistemi dayatıyor. Şimdilerde 350 dolara kadar düşen aylık taban fiyat dikkate alındığında Türk emek gücü epeyce ucuz. Bununla birlikte hangi sistem hayata geçerse geçsin kıdemin olmadığı bir işgücü piyasası kimileri için, “yatırım ortamının iyileştirilmesi” manasında esaslı bir ıslahat.
İŞÇİNİN FONU BATIKLARA YEM Mİ OLACAK?
Bitirirken not edelim: Gerçek bölüme borç temin eden kesim bankacılık bölümü ki yabancı hakimiyetinde. Borçlanma aracı olarak kullanılacağı artık uygunca açığa çıkan Türkiye Varlık Fonu marifetiyle kamu bankaları da topun ağzında bulunuyor. Türkiye'ye vaktinde borç verenler itfa periyodunu açtılar. Bankaların borç çevrimleri geçen yılki kur şokundan beri yüzde 100'lerin altında. Özel dal ise dış borç çevrimlerini hala genişletiyor. Kamu son periyotta iç borçlanmaya yük verdi. Kimileriniz için komplo teorisi üzere gelecek olsa da; Albayrak'ın yol haritasında öngörülen, güç ve gayrimenkul batıklarının pay takası yoluyla yerli ve yabancı fonlara satılmasının gerisinde ne var? Daha evvel işsizlik fonu marifetiyle kamu bankalarına kaynak sağlanması üzere iki kesimin batıkları kıdem ve BES fonuna mı satın aldırılacak? Böylelikle kılçıksız balık tavada hazır yemeğe sunulacak!
