İdriz Çokal'ın haberi
TÜRKİYE’NİN üç tarafı denizlerle çevrili. Kıyı uzunluğumuz 8 bin 333 kilometre. Balıkçılık kesiminde kıymetli gelişmeler yaşanıyor. Hem açık denizlerde avcılık yoluyla balık tutulurken hem de çok çağdaş çiftliklerde yetiştiricilik yapılıyor. Ege kıyılarında birbirinden büyük çiftliklerde dünya standartlarında çiftlik balıkları yetiştiriliyor. O denli ki Avrupa’nın yediği her üç balıktan biri Türkiye’den gidiyor. Avrupalı tüketici çiftlik balıkları tercih ediyor. Türkiye’nin su eserleri ihracatı da 1 milyar dolar düzeyine geldi. Yıllık balık tüketimi ise dünya ortalamasının yarısı düzeyinde. Kişi başına yıllık balık tüketimimiz 10 kilogram. Dünya ortalaması 18 kilogram, Avrupa Birliği ülkelerinde ise bu ölçü 22 kilogram. Lakin Türkiye’de balığa ilgi her geçen yıl artıyor.
Türkiye’de vatandaşların ilgisi yalnızca bildiğimiz balıklara değil. Her türlü su eserlerine yönelik bir ilgi var. Bu eserlerden biri de ahtapot. Son devirlerde hangi restorana gitsek ahtapot karşımıza çıkıyor. Su eserleri dalında faaliyet gösteren şirketlerin eser kümeleri içinde yer almaya başladı. Biz de ahtapotun Türkiye’deki yükselişini araştırdık. Bu alanda çiftlik üretimi var mı, ahtapotlar nerelerden geliyor, üzere sorulara yanıt aradık.
ÇİFTLİKTE YETİŞTİRMEYİ BAŞARDI
Öncelikle ahtapotun şimdi dünyanın hiçbir ülkesinde çiftlik üretimi olmadığını, hala avcılık formülüyle denizlerden yakalandığını belirtelim. Lakin çiftlik üretimi konusunda hem Türkiye’de hem dünyada bir dizi çalışma var. Gelecekte ahtapot çiftlikleri kurulacak üzere görünüyor.
Bu çalışmalardan birini Ege Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof. Dr. Halil Şen yaptı. 2015’te TÜBİTAK takviyeli bir proje yürüten Prof. Dr. Şen, ahtapotu su bidonlarında yetiştirmeyi başarmış. Lakin projenin mühleti bittikten sonra devam edilmemiş. Şen, projenin şimdilik bittiğini lakin ileride çiftlikte ahtapot yetiştiriciliği için umut olduğunu belirtiyor. Prof. Şen yaptığı çalışma hakkında şu bilgileri veriyor:
“TÜBİTAK takviyeli beş yıllık bir proje yürüttük. 2016’da tamamladık. Yaptığımız çalışmalarda ahtapotun çiftlik ortamında yetişip yetişemeyeceğini gözlemledik. Çiftlik ortamında ahtapot yetişebilir. Su bidonlarında 3.5 kiloya kadar ahtapot yetiştirdik. Lakin bunun için daha fazla çalışmak lazım. Ahtapot öbür balıklarla tıpkı yemi yemiyor. Öncelikle yem sıkıntısının çözülmesi lazım. Ayrıyeten ahtapot yavrularının çoğalması için çalışmalar yapılmalı. Çiftlik kuracak kadar yavru elde edilmeli. Bu iki sorun çözülürse çiftlikte ticari üretim mümkün olur. Aksi halde akvaryumda yetiştirirsiniz lakin ticari kıymeti olmaz. Bu bahiste Meksika ve Avustralya’da çalışmalar yapıldığını duyuyoruz. Şimdi dünyada da çiftlik ahtapotu üretimi yok. Fakat çalışmalar yeterli gidiyor. Gelecekte levrek, çipura çiftlikleri üzere ahtapot çiftliklerini de kesinlikle göreceğiz. Vakit lazım. Ahtapotun besin kıymeti çok yüksek. Türkiye’de olduğu üzere bütün dünyada talebi artan bir su eserleri çeşidi. Türkiye’ye yıllık 5 milyon TL civarında ahtapot geliyor. Talep her geçen yıl artıyor.”
EGE AHTAPOTU BİR NUMARA
Peki, ahtapotlar çiftlikte yetişmediğine nazaran nereden geliyor? Ahtapotlar denizlerden avcılık yoluyla temin ediliyor. Ahtapot yüklü olarak, Meksika, Avustralya, Moritanya, Fas ve Endonezya’dan geliyor. Fakat en lezzetli ve pahalı ahtapotlar Ege Denizi’nden çıkıyor. Ege ahtapotlar çift vantuzlu diye tabir ediliyor. Dünyanın farklı sularında yaşayan birçok cins ahtapot ise tek vantuzlu. Başka bir bahis da Ege Denizi ahtapotunun etinin öbür cinslere nazaran daha dolgun ve kuvvetli olması. Lezzet ve kalite olarak öbür ahtapotlardan üstün kabul ediliyor. Türk balık şirketleri bir kısım ahtapotu ithal etse de Ege Denizi’nden temin ettikleri ahtapotların yeri bu nedenlerle farklı. Piyasada daha uygun koşullarla alıcı buluyor. Lezzeti nedeniyle de lüks restoranların birinci tercihleri ortasında yer alıyor. Ahtapotun çiğ kilosu 100 TL’den satılıyor. Perakende noktalarında 200 gramlık ambalajlarda da satışı yapılıyor.
NASIL TÜKETİLİR?
Ahtapot yüklü olarak ızgara ve salata olarak tüketilse de öteki birçok tüketim yolu da mevcut. Ahtapotun yumurtası da tüketilebildiği üzere turşusu, sosu, mezesi, sosisi, sotesi de yapılıyor. Ayrıyeten ahtapotu yemek olarak da yapmak mümkün. Ahtapot yemeği, genellikle Kore'de, Japonya'da sevilerek yenen hoş bir beyaz et yemeği. Fakat bu noktada çok değerli bir ikaz yapmak gerekiyor. Şayet ahtapotun yemeğini yapacaksanız evvel başının güzelce ezilmesi gerekiyor. Zira ahtapot kolay kolay ölmüyor. Kore ve Japonya'da ahtapotun canlı yenildiği yemek ritüelleri ve üslupları var. Canlı ahtapotun vantuzlarının damağa yapışmasıyla her yıl Güney Kore'de ortalama 10 kişi hayatını kaybediyor.
AHTAPOTUN ÖZELLİKLERİ
Ahtapot, kafadan bacaklılardan, dokunaçlı bir mürekkep balığı çeşidi. Derin denizlerde kayalıklar ortasında bulunan yarıklarda gizlenerek yaşıyor. Bütün denizlerde bulunmakla bir arada, ılık sularda daha yaygın. Utangaç ve ürkek bir canlıdır. 2-3 cm ile 10 metre ortasında değişik büyüklükte bulunuyor. Bedenleri kısa ve yuvarlak yapıda olup, bir çift gelişmiş gözleri var. Başının etrafında sekiz tane kol bulunuyor. Bu kolların uzunlukları tıpkı olup, tabanda kısa bir zarla birbirlerine bağlı durumda. Her kolda iki sıra vantuz bulunuyor. Bunların yanında bu kollardan bir tanesi değişikliğe uğrayarak cinsel organ vazifesini üstlenmiştir. Ayrıyeten kollardan biri koptuğu vakit kollar kendini tamamlar. Yerde emici kolları üzerinde sürünerek hareket eder ya da emdiği suyu sifonundan basınçla püskürterek süratle geri masraf.
Ahtapot, kabuksuz ve omurgasız bir hayvandır. Bedeninde kemik bulunmadığı için çok küçük deliklerden bile geçebilir. Beyefendisini çok gelişmiştir. Manto boşluklarında bulunan solungaçlarıyla teneffüs yapar. Düşmanlarını şaşırtmak için suya mürekkep fışkırtan cinsleri de bulunuyor. Mürekkebin salınmasıyla su bulanır ve süratli bir biçimde oradan kaçar. Hareket halindeyken kollarını kürek biçiminde kullanarak suratını artırabilir. Ahtapotların üstün özelliklerinden biri de renk değiştirmeleri. Bu özelliğini kullanarak içinde bulunduğu doku ve etrafta rahatça gizlenir. Bu canlıların en şaşırtan özelliklerinden biri de üç kalbi olmasıdır. Istakoz, yengeç, istiridye ve midye üzere canlılarla beslenir. Yumurtlayarak üreyen bir deniz canlısıdır. Kuluçkaya dişi ahtapot yatar ve yumurtalardan yavrular çıkana kadar yumurtaları terk etmez. Dünya üzerinde 50'den fazla ahtapot çeşidi bulunduğu varsayım ediliyor.
Osman KOCAMAN / Kocaman Balıkçılık İdare Şurası Başkanı
“Tercihimiz Ege ahtapotu”
Sektörde birçok farklı eser kümesiyle yer alıyoruz. Ahtapot, eser gruplarımızda kıymetli bir yerde. Ege Denizi’nden tedarik ettiğimiz ahtopotlarımızı iç pazarda tüketicilerimizin beğenisine sunuyoruz. Ahtapotu salata, kol, ızgaralık ve söğüş olarak dört farklı formda işliyoruz. ITQI üstün lezzet mükafatını iki yıldız ile kazanarak dünya şeflerinin beğenisini kazanan söğüş ahtapotumuz, 200 gramlık ambalajında satışa sunuluyor. Ahtapotlar belli müddet haşlanmasının akabinde doğranarak paketleniyor.
Ahtapot konusunda Moritanya, Fas ve Endonezya öne çıkan ülkeler. Fakat Ege ahtapotu kalite ve lezzet olarak hepsinden öndedir. Şirket olarak başka eserlerimizde de olduğu üzere Türkiye sularında avlanan eserler önceliğimiz. İthal menşeili ahtapot tedarik etmiyoruz. Türkiye genelinde net bir sayı olmasa da insanların gelir seviyesi arttıkça ahtapota olan ilgi artıyor. Bizim için üzücü olan nokta ise denizlerimizden geçmiş yıllara nazaran daha az ahtapot çıkması. Bu türlü olunca da eser fiyatları geçen seneye nazaran önemli artış gösterdi. Fiyatların makul düzeyde seyretmesi durumunda tüketicinin ahtapota ilgisi artacaktır.
Para Dergisi
