İdriz Çokal'ın röportajı
HACI Mustafa Aydoğdu makine kesiminin duayen isimlerinden biri. Kesiminin değerli firmalarından Tezmaksan’ın kurucusu. Makine bölümünün gelişiminde değerli hisseye sahip isimlerinden biri. Aydoğdu’nun kıssası Sivas’ın Koyulhisar ilçesine bağlı Yukarıkale köyünde başlamış.
İlkokul çağından itibaren çalışmış. 13 yaşında babasına köyde bir bakkal açtırmış ve 13 yaşında vergi mükellefi olmuş. Bugün 65 milyon dolar cirolu bir şirkete sahip. Dört çocuğu ile birlikte etkin olarak işlerinin başında. Birinci günkü heyecanını hiç kaybetmemiş. Tezmaksan idare Konseyi Lideri Hacı Mustafa Aydoğdu ile firmasının Bayrampaşa’daki merkezinde bir ortaya geldik, hem kıssasını, hem de gelecekteki amaçlarını konuştuk…
Makine dalının duayen isimlerinden birisiniz. İş hayatına nasıl atıldınız?
Sivas Koyulhisar ilçesi Yukarıkale köyünde doğdum. İlkokulu köyümde okudum. Ortaokul ise 5 kilometre uzaklıktaki ilçedeydi. 13 yaşımda babamı ikna ederek bakkal dükkanı açtırdım. Hem okudum hem çalıştım. Sabah erken saatte ormandan eşekle odun toplardım. Sonra bakkalı açar, öğle de okula giderdim. 13 yaşından bu yana vergi mükellefiyim. Askerde iken bile vergi mükellefliğim devam etti. Uzun mühlet bakkal işlettim. Bir mühlet sonra bakkalın olduğu yeri belediye düzenleme yaparken yıktı. O vakit bizde bir kamyon sevdası vardı. Nakliyecilik işine girmeye karar verdim. Askerden sonra bu işe girdim. Birebir vakitte İstanbul’dan binek otomobiller alıp Sivas’ta satıyordum. Kamyonla nakliyecilik yaptık. Akrabamla ortak işletiyorduk. O vakitler araba almak kolay değildi. Sıraya giriliyordu. Sıraya girip arabayı alıp memleketimde ticaretini yapıyordum.
İstanbul’da ablamın makine mühendisi oğlu vardı, yeğenim. Biriyle makine işi yapıyordu. Olmamış. Dayı gel birlikte yapalım diye teklif etti. Ben anlamam bu işten dedim. Lakin yeğenimin ısrarıyla yüzde 50-50 ortak bir atölye kurduk. Ben memlekete gittim. İşi yeğenim ile bir arkadaşına bıraktım. Sonrasında ortalarında sorun çıktı ve ortak ayrıldı. Yeğenim yalnız kalınca beni İstanbul’a çağırdı. Mecbur kaldık. Makine boyamayla işe başladım. Firmayı iki yılda ayağa kaldırdık. Azimli bir beşerim. Gece gündüz çalışırım.
Mühendislik gerektirecek bir iş kolundasınız. Eğitim durumunuz nedir?
Ben ortaokuldan sonrasını okumadım. Mühendis değilim. Küçük atölyemizde imalat devam ederken bir yakınımızla ortak Tezmak diye bir satış şirketi kurduk. İşler kötü değildi. Ben imalatın başındaydım, yeğenim satışın. 3-4 ortaklı bir şirketti Tezmak. Ortakların ortasında uyuşmazlık oldu. Burayı da biz almak zorunda kaldık. Ben satışın başına geldim. Ticari tarafımın daha güzel olduğunu gördüm. Satışın başına geçince işleri büyütmeye başladık. O vakit bölümün önderi Tezsan vardı. Biz de Tezsan eserleri satıyorduk. Üç yıl üst üste Tezsan makinelerini en çok satan kişi oldum. Tezmak’ın merkezi Topçular’da idiTüccar zihniyeti ile kıymetli bir yere geldik. Satışlarımız ve işlerimiz çok uygun gidiyordu. Bir apartman altında imalat yapıyorduk. Uygun bir yer alarak üretimi büyüttük. İmalat ve mağaza yeri yaptık.
1989 yılında ihracata başladık. Merhum Turgut Özal’ın ihracat tavsiyeleri bize ilham verdi. Tayvan’dan ithalat yapıyorduk. Sistemlerini inceledik geliştirdik. 5-6 şirket kurduk. Uzay Makine üretim şirketi, Tezmaksan satış şirketi. Tezmaksan, Uzay’ın bünyesinden çıktı fakat onu geçti. 1999’da yolları ayırdık. Dört ortağım vardı, onlar imalatı, ben pazarlama şirketini aldım. Hür Bölge’den yer alıp işimi oraya taşıdım.
Uzay Makine olarak birinci olarak hidrolik metal testere makinesi ürettik. Yüklü olarak otomotiv ve beyaz eşya dalına makine veriyoruz. Tüm fabrikalara mal veriyoruz. Fabrika yapan fabrikalar buralar. Endüstrinin bel kemiğiyiz. Yılda 600 CNC tezgah heyetimi yaparız. 1500 tane de Universal satarız. Bunlar metal dalında kullanılan, demiri yontan, şekillendiren makineler.
Tezmaksan şu anda hangi pozisyonda? Kaç kişi çalışıyor, yıllık cirosu nedir?
Tezmaksan şu anda hem üretim hem pazarlama yapan bir şirket. Çatalca Hür Bölge’de imalat yapıyoruz. Kıraç’ta büyük depomuz var. Bayrampaşa’da showroom’umuz var. Bünyemizde 138 kişi çalışıyor. Yüklü mühendislerden oluşan bir takımımız var. Yıllık ciromuz ise 65 milyon dolar düzeyinde.
Memleketiniz Sivas’ta yatırımınız var mı?
Memleketimde hayır işleri yapıyorum. Okullar yaptırıyorum. Üretim manasında bir yatırımımım yok. Kesimimizle ilgili yatırım biraz güç. Teknik takım dahil her şeyi İstanbul’dan götürmek zorundasınız. Sonra bu makineleri buraya satacaksınız. Bizim kesimde sıkıntı. Tahminen atölye bazında olabilir. İzmir, Konya, Bursa olabilir, lakin Sivas öbür yatırımlar için uygun. Sivas Demirçelik işine girdik. Küme olarak aldık. Çuhadağlu’ndan Ahmet Çuhadaroğlu, Kale Kilit’ten Sadık Özgür vardı. Üçümüz pay sahibiydik. Kimi sıkıntılar yaşadık, kırgınlıklar oldu. O günün koşullarında 300 bin dolarımız gitti.
İş hayatınızın başlangıcı bakkallık. İstanbul’da market açmayı düşünmediniz mi?
Düşündüm fakat sonradan insanın bir şeye odaklanması gerektiğini deneyim edindim. Biz makineye odaklandık. Hepsi makineyle ilgili altı şirketimiz var. Öteki bir kesim dikkatimiz dağılmasın istedik. Bazen keşke yapsaydık dediğim oluyor. Mayamız oradan çünkü…
Makine dışında bir dalda var mısınız ya da olacak mısınız?
Turizm birkaç yıldır gündemimizde. 2008’de otelciliğe niyetlendik. İstanbul’da yerimiz var, pahalandırmak istiyoruz. Kent otelciliği gündemimizde. Gençler girelim istiyor. Ben temkinli gitmekten yanayım. Her şeyi biliyorlar, yokluğu bilmiyorlar. Onlar da köyden ilçeye 5 kilometre yürüyerek okula gitselerdi, kara lastik ayakkabı giymiş olsalardı temkinli, sağlamcı olurlardı. Gençlerle aramızdaki fark bu. Olağan onlar da kendi kaidelerini yaşıyorlar. Tıpkı hassasiyeti onlardan beklemek de olmaz. Biz dar düşünüyor olabiliriz. Gençlerin de önünü kapatmadan orta yolu bulmamız gerekiyor. Geçmişle bugünün uygun koordine edilmesi gerekiyor. Boş bırakmadan bir ayak gazda, bir ayak frende ilerlememiz gerekiyor.
Sektörel bir dernek kurmuştunuz. Dernek işleriniz devam ediyor mu?
Takım Tezgahları İş Adamları Derneği’nin (TİAD) kurucu lideriyim. Başkanlığı bıraktım. Başkanlığı oğlum Hakan yürütüyor. Derneğin merkezi de Bayrampaşa’daki şirket merkezimizde. Hala 12 kişinin çalıştığı dernek dalın ortak buluşma noktası.
“Çocuklarla çalışmak güzel”
Kızım Fatma finansın başında. Oğlum Hakan genel müdür, öteki oğlum Celal satışın başında. Küçük kızım Hatice imalatta. İki kızım daha var lakin onlar çalışmıyor. Çocuklarım üniversite mezunu. İşletme ve iktisat okudular. Çocuklarla çalışmak sahiden çok hoş. 14 tane torunum var. Onlar baldan tatlı. Hepsi okuyor. Jenerasyon çatışması vakit zaman oluyor. Benim dediğim olur demiyorum. Despotluk yapmıyorum, yutkunuyorum. Vakit zaman ziyanını görüyorum. Vaktinde uyarmak ya da mani olmak lazım. Hepimiz bildiğimiz işi yapalım noktasında buluştuk. Ailecek ahenkli bir halde çalışıyoruz.
“Vakıf işlerine yük veriyorum”
Allah bana nasip etti. İlçemde bir okul ve yurt yaptırdım. Onlarla birlikte olunca çok memnun oluyorum. Okuma yazmayı öğrenen çocuklardan mektup alınca inanılmaz memnun oluyorum. Bir çocuk mektup yazmış. “Mustafa ama…” diye başlıyor. Amca demek istemiş fakat yeni öğrendiği için yanlış yazmış. “Dışarıda kar var, çok soğuk fakat okul sıcak. İçeride soba yok” diyor. Zira kaloriferi bilmiyor. Bu çocukların ülkeye yararı olması için çalışmalıyız. Elimden geldiğince burs veriyorum. Artık ailem ismine bir vakıf kuruyorum. Şirket ortaklarının payı oranında muhakkak bir ölçü bu vakfa aktarılacak. Ayrıyeten şirket karından da vakfa para aktarılacak. Vakıf okul yaptırıp, çocuk okutacak. Üniversitede okuyan 100 başarılı çocuğa burs veriyorum. Devlet üstün hizmet mükafatım var. O devirde 11 şahsa verildi. Allah bize verdiğini biz de insanlara aktarabilmeliyiz. Benim çok paramın olması kıymetli değil, huzurum olmalı…
“Prim sistemini biz getirdik”
Bizim dalda şu anda prim sistemi vardır. Ne sattıysa primini alır. Çaycı dahi primini alır. Sendika düşünmüyor musunuz diye soruyorum bazen arkadaşlara. Onlar da bu durumdan mutlu. Dala prim sistemini biz getirdik. Bize ihanet eden insanların bile geçmiş periyot primlerini ödemişizdir. Prim hakları bizde kalmaz. Bizden ayrılıp şirket kuran 11 kişi var. Yani 11 farklı firma var. Biri hariç hepsiyle bağlantımız uygun. Bir tanesi ihanet etti, palavra söyledi. Başkaları işini pek hoş yapıyor.
Para dergisi
