Arkadaşlarla bir kaç kadeh içerken teşebbüs fikirlerini konuşmakta sıra dışı bir yan yok tahminen, lakin bu sohbetlerin kaç tanesi milyar dolarlık bir şirket oluşumuyla sonuçlanabilir ki?
Londralı genç bir mali danışman olan Samir Desai 2009 yılında, yani İngiltere ve bütün dünyanın global mali krizin tesirlerini şimdi atlatamamışken, bir barda iki eski okul arkadaşıyla buluştu ve biralarını yudumlarken onlara başındaki projeyi anlattı.
Mali krizin bir tesiri de bankaların küçük iş sahiplerine kredi vermeyi durdurması olmuştu.
Küçük şirketlerin kurulması ve işlerini yürütmesi çok güçleşmişti ancak 26 yaşındaki Samir'in bunu aşmaya yarayacak bir fikri vardı. Bankalar ortadan çıkarılacak ve şirketler çok daha esnek şartlarda öbür kaynaklardan kredi alabilecekti.
Daha somut bir biçimde söylemek gerekirse internette, kredi almak isteyen küçük firmalar ile kredi vermek isteyen kişi ve kuruluşları biraraya getirecek bir havuz bir tıp piyasa oluşturacaktı. Böylelikle kredi veren ve almak isteyen direkt karşı karşıya gelecek, ve bu ortamı hazırlayan Samir'in şirketine kurul verecekti.
Samir'in Oxford Üniversitesi günlerinden arkadaşları olan James Meekings ve Andew Mullinger o günkü bar sohbetinde bunun çok uygun bir fikir olduğunda birleştiler ve üç kafadar hazırlık çalışmalarını başlattı.
2010 yılında üçlü o sırada çalıştıkları işlerden istifa ederek Funding Circle isimli kredi aracı şirketini kurdular.
Bu ayın başlarında Funding Circle Londra Pay Senetleri Piyasası'na giren bu çeşit birinci şirket olmayı başardı ve şu anda kıymeti 1,5 milyar doların üzerinde seyrediyor.
Global mali kriz Britanya bankası Northern Rock da dahil bir çok bankanın batmasına sebep olmuştu
Artık 35 yaşına gelen Samir, mali kriz öncesinde bile küçük iş sahiplerinin kredi bulmasının çok sıkıntı olduğunu hatırlatarak “Bir küçük işletmenin banka kredisi alması 15-20 hafta sürüyordu” diyor.
Küçük işletmelerin hayati önemi
“Küçük şirketlere kredi vermenin aslında banka faaliyetlerinin çok küçük bir kısmını, tahminen yalnızca yüzde 5'ini oluşturduğunu fark ettim. Halbuki küçük işletmeler toplum için çok kıymetliydi. Mesela özel kesimde çalışanların yüzde 60'ı küçük işletmelerde çalışıyordu. Hasebiyle bankaların küçük işletmelere verdiği öncelikle toplum için kıymetleri ortasında büyük bir uçurum vardı” diye sürdürüyor.
Londra merkezli Funding Circle'ı kurabilmek için üç arkadaş şahsî birikimleri olan 60 bin sterlini ortaya koydular. James de Samir üzere daha evvel işletme danışmanlığı yapıyordu, Andrew ise risk idaresi konusunda çalışmıştı.
Samir, James ve Andrew ayrıyeten, ortalarında arkadaşları ve arkadaşlarının arkadaşları da bulunan on civarında yatırımcıdan 700 bin sterlin civarında bir fon oluşturmayı başardılar. Bu fonlar sayesinde internet sitesi için gerekli olan teknolojiyi inşa edip, kullanıcılara açmayı başardılar.
Samir ve ortakları Andrew Mullinger (soldaki) ve James Meekings
Ne var ki kredi kuruluşları ya da kredi verebilecek şahısları ve küçük işletmeleri bu havuzu kullanmaya ikna etmek düşünüldüğü kadar kolay olmadı.
Samir, “İlk günler değişikti. Yumurta tavuk sorunu üzere. Kim evvel gelmeliydi, kredi arayan mı veren mi?” diye anlatıyor.
Kredi verecek kuruluşları cezbedebilmek için Funding Circle teşvik edici şartlar sunmayı denedi. Örneğin kredi veren yüzde 7 gelir elde edecektiyse, Funding Circle bunu yüzde 9 yapıyor ve yatırımcıya kendi fonlarından yüzde 2 ödeme teklif ediyordu.
Küçük işletmeleri cezbetmek için de binlerce mektup hazırlayıp yollamaları gerekti. O denli ki yazıcıları iflas etti, James'in babasından ödünç yazıcı aldılar.
Gerek kredi sunan gerekse kredi arayan müşterilerin sayısı yavaş yavaş artmaya başladı ve 2011 yılına gelindiğinde Funding Circle toplam 2,5 milyon sterlin kredi sağlamıştı. Kısa müddette bu 250 milyon sterline çıktı ve sonunda geçen ay şirket Londra Pay Senetleri Piyasası'na girmeyi başardı.
Şu ana kadar Funding Circle'ı 50 bini aşkın küçük işletme ve 80 bin yatırımcı kullandı ve şirket genişleyerek 2013 yılında ABD'ye, iki yıl sonra da Almanya ve Hollanda'ya girdi.
Radek Bayek
Funding Circle lokantalardan motosikletçilere her türlü küçük işletmeye kredi sağlıyor
Funding Circle kredi alan şirketten yüzde 1-7 ortasında bir komite ve buna ek olarak yıllık bir sabit hizmet bedeli alarak gelir elde ediyor.
Şu ana kadar kâra geçmiş değil lakin Samir, genişlemeye tartı verdikleri için kârı taammüden öncelemediklerini söylüyor.
Amaçları bütün dünyada küçük işletmelerin kredi almayı tercih edecekleri bir şirkete dönüşmek.
Geçen hafta şirket 30 Haziran itibariyle Funding Circle üzerinden alınan kredilerin geçen yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 61 artışla toplam 2 milyar 800 milyon sterline ulaştığını açıkladı.
Buna karşılık şirket şimdi cirosu ya da kâr ziyan hesaplarını açıklamış değil. Son olarak 2017 yılında cirolarının 94,5 milyon sterlin olduğunu açıklamışlardı. 2016'da ciroları 50,9 milyon sterlindi.
Ne gibi riskler var?
Hargreaves Lansdown isimli mali hizmetler kümesinden uzman Laith Khalaf, Funding Circle'ın gelecekte birtakım zahmetlerle müsabakasının olası olduğunu söylüyor.
“Kredi veren ve alanı direkt karşı karşıya getirmek nispeten yeni bir prosedür ve bu nedenle bu yolla kredi alanların kimileri ekonomik olarak çok önemli zahmet içinde olan şirketler. Bu da bu işletmeleri güç piyasa şartlarında nasıl bir geleceğin beklediği konusunda belirsizlik yaratıyor. Burada tehlike şu; ekonomik dar boğaz devirlerinde borç alanların kıymetli bir kısmı borçlarını ödeyemez hale gelebilir ve bu da kredi aracı kuruluşlarının riskle başetme kapasitelerini zorlayabilir.”
ReutersBritanya'nın mali piyasalarını düzenleyen kuruluşun yatırımcıdan şirkete direkt kredi kurallarını sıkılaştırması bekleniyor.
Bu ortada Funding Circle ve gibisi kredi aracı kuruluşlarını bekleyen bir öbür tehlike de bu çeşit kredi temini kurallarının, Britanya'nın finans piyasasını düzenleyen kuruluş tarafından sıkılaştırılması.
Bu çeşit ortamlarda verilen kredilerin riskinin yüksek olduğunu düşünen Finans Kuralları Dairesi şu anda kuralları sıkılaştırmayı pahalandırıyor.
Ama Samir ve ortakları işletmelerinin geleceğinden emin ve umutlu.
Borçlarını ödeyip tekrar gelen bir çok müşterileri olduğunu, bunun da kredi veren yatırımcıları heyecanlandırdığını söylüyorlar.
BBCTürkçe
