Geçen hafta Türk oyun şirketi Gram Games 250 milyon dolara satıldı. Çok değil bundan 7- 8 ay evvel bir öbür Türk oyun şirketi Peak Games de şirketin yalnızca bir kısmını 100 milyon dolara yeniden tıpkı Amerikalı şirkete satmıştı. Yani son 1 senede, geçmişi 10 yılı bile bulmayan iki start up Türkiye’ye 350 milyon dolar getirdi. Türkiye’deki satışlar, dünyayı kasıp kavuran start up rüzgarının yalnızca küçük bir modülü. Her ne kadar hala genç girişimcilerin kurduğu küçük şirketler olarak algılansa da start up’lar artık dünya iktisadının kıymetli bir kısmını oluştuyor. En bilinen start up’lardan Uber’in bedeli 70 milyar dolara, Airbnb’nin ise 30 milyar dolara ulaştı. Hasan Aslanoba, dünyada çığ üzere büyüyen bu dalgayı Türkiye’de birinci keşfeden isimlerden. O Türkiye’nin birinci ‘melek yatırımcısı’. 2013 yılından bu yana birçok Türk olmak üzere 112 start up’a 80.6 milyon dolar yatırım yaptı. Yıllar içinde melek yatırımcılıktan ‘süper melekliğe’ terfi etti. Hasan Aslanoba’yla ‘uzaylı’ diye nitelendirdiği yükselen start up dünyasını konuştuk.
DALGAYI KAÇIRMAK İSTEMEDİM
Sizi birinci Erikli Su’yun sahibi olarak tanıdık. Nasıl başladı bu melek yatırımcılık öyküsü?
Erikli Su bir aile şirketiydi. 2000’lerin başında pazarın başkanı oldu, sonra bu Nestle Waters’ın ilgisini çekti. Ve 2006’da şirketin yüzde 60’ını satarak bir paydaşlık kurduk. Ben şirketin lokal partneri olarak CEO’luğa devam ettim. Memnun bir evlilik oldu. Ancak öbür yandan da yıllarca birebir işi yapmaktan sıkıldım. Bu ortada 2010’dan sonra gelen büyük internet dalgasının geldiğini farkettim. Gittigidiyor,Yemeksepeti, Sahibinden.com’larla birlikte büyük bir teknoloji dalgası geliyordu. Ve kesinlikle bu dalganın içinde yer almak istedim. Erikli’den büsbütün çıktım ve 2012’nin ikinci yarısından itibaren büsbütün bu işe odaklandım.
SINEMIA DÜNYAYA AÇILDI
Ve melek yatırımcı oldunuz… Birinci yatırımınız neydi?
2012 sonunda, 2013 başında melek yatırımcı olarak yatırımlara başladım. Başta bu işe 20 milyon dolar üzere bir bütçe ayırmıştım. Lakin sonradan fırsatın çok daha büyük olduğunu gördüm. Birinci yatırımım yurtdışında telekonferans yazılımı sunan bir şirkete yaptım. Lakin bu küçük ölçekli bir yatırımdı. Birinci büyük yatırımım ise Bitaksi ve Modanisa’ya oldu. Akabinde Vivense, Düğün.com, Sinemia, Connected2.me, Obilet üzere çok sayıda Türk teşebbüse yatırım yaptım. Şu anda tartısı yurtiçinde olmak üzere 80.6 milyon dolarlık yatırımım oldu.Toplam sayı olarak da yaptığım yatırımlar 112’ye ulaştı. Sinemia, Türkiye’deki muvaffakiyetinden sonra Amerika, İngiltere va Kanada’ya açlıdı. Connected2.me’nin şu anda dünyada 10 milyonu aşkın kullanıcısı var.
Türkiye’nin birinci melek yatırımcısı siz misiniz?
Türkiye’deki birinci gerçek melek yatırımcıyım. Ancak sayılar büyüyünce, yatırım sayısı 30’u sayı da 50 milyon doları geçince artık bizim gibilere ‘süper melek’ deniyor.
MODANİSA EN BÜYÜK E-İHRACATÇI
En düşük ölçülü yatırımınız ve en yüksek miktkarlı yatırımınız ne kadar?
6 bin dolardan 6 milyon dolara kadar değişen bir yelpazede yatırımlarım var. Şu anda Türkiye’nin en büyük e-ihracatçısı pozisyonunda olan Modanisa’da 6 milyon dolar yatırım yaptım. Müslüman bayanlar inançlarına uygun lakin hoş giyinmek istiyor. Modanisa bu açığı gördü. Ve bu alana yatırım yaptı. Ben yatırım yaptıktan sonra da en az 15 kat büyüdü.Bu 80 milyon dolar içinde bir de yurtdışında topluluk kaynaklı ‘crowdfunding’ denen finanslama platformları var.
Bu 80 milyon dolarlık yatırımınızın size ne kadar getiri sağlayacağınızı düşünüyorsunuz?
Tahminim orta vadede bu sayı en az 3’e katlanır.
25 MiLYAR $’LIK DEVASA PAZAR
Sadece yatırımcı değil, tıpkı vakitte girişimcisiniz de…
Evet bir tenkoloji teşebbüsüm de var; Webnak. Bunu bitaksi’nin kamyoncular ortası modeli diye tanımlayabilirim. Biz burada şirketlerin şehirlerarası nakliyecilikte gereksinimi olan araçları sağlıyoruz.
Şehirlerarası yük nakliyatında 25 milyar dolarlık devasa bir pazar var. Biz burada garajları gereksiz kılıyoruz. Hizmeti 900 TL’ye kamyoncudan satın alıp, 1000 TL’ye satıyoruz. Kamyoncular uygulamamızı indiriyor, kendilerine uygun olan işi oradan seçiyorlar. Türkiye çapında 15 bin kamyoncu şu anda faal olarak bu platformu kullanıyor.
KRİPTO PARALARIN %90’I ÇÖP OLACAK
Blockchain’i yıkıcı bir teknoloji olarak görüyorsunuz. Pekala kripto paraların geleceğine inanıyor musunuz. Coinlere yatırımınız var mı?
Deneysel olarak, işi öğrenmek için yatırım yapıyorum. Kripto paralar şöyle özetlenebilir, “Ben bir tatil köyü kuruyorum. Buranın jetonlarını da 1 TL’den satıyorum. Ve diyorum ki, ‘benim tatil köyüm o denli bir yaygınlaşacak bu jetonların bedelleri çok artacak. Bugünden bunları alın’. Ben coinlerin geleceğine yüzde 100 inanıyorum. Yalnızca bu alana yatırım yapanlar şunu kesinlikle düşünmeli; dünyada 1500 civarı kripto para var. Bunların yüzde 90’ı çöp olacak.
‘UZAYLILARA’ YATIRIM YAPIN
Bu yıkıcı teknolojiler nasıl değiştirecek dünyayı?
Gelecekte 2 tip şirket olacak; bir kas gücü firmaları, iki akıl gücü firmaları. Bugünün klasik firmaları yani varlıkların, uçakların, otellerin sahibi şirketler kas gücü firmaları olacak. Bunlar hizmetlerini satmak için teknoloji firmalarına muhtaçlık duyacaklar. Ve asıl katmadeğerleri networklerin sahipleri alacak.
Peki klasik şirketler ne yapmalı, bu değişime ayak uydurmak için?
Ne yazık ki iş alemi bu bahiste hiç uyanık değil. Türkiye’de gördüğüm en büyük yanılgı; şirketler kurumsal girşimciliğe inanmak istiyor. Ancak bu mümkün değil. Zira kurumların DNA’sı buna uygun değil. Kurumsal firmalar dünyalı, start up’lar uzaylı DNA’sına sahip. Siz dünyalıyı uzaylı haline getiremezsiniz. Firmaların yapması gereken tek şey, uzaylılara yatırım yapmak.
BİZE İNTERNET ZENGİNLERİ GEREK
Türkiye’de şimdi start up ekosistemi gelişmedi. Nasıl daha çok teşebbüs çıkarırız?
Henüz internet zenginlerimiz oluşmadı. Yemek Sepeti üzere Gitti Gidiyor üzere teşebbüslerden çıkış yapmış toplasan 3-5 arkadaşımız var. Halbuki internet zengini çok kıymetli. Zira bu para ‘akıllı para’. Bu bireyler de uzaylıları filtreleyebilen, gerçek yere yatırım yapabilen beşerler. Uzaylı uzaylıyı gözünden tanır. Bu sene dünyada start up’lara yatırımın 200 milyar doları geçecek. Bunun 2 milyar doları Türkiye’ye gelmeli. Bu yetenekler Türkiye’de var. Parayla buluşmaları lazım.
Peki sonra ne olacak?
Teknoloji bir şahsa indirgesek bu kişi blockchain’le çok muteber, yapay zekayla çok akıllı, kullanıcı tecrübesiyle çok hoş oldu. Bulut tahlillerle networkü genişledi. Güzel, networkü geniş, çok güçlü bir kişi oldu. Teknoloji çok güçlü bir silah. Dünyanın en pahalı 10 firmasının 7’si teknoloji firması. 10 sene sonra 1000 firmanın bini de teknoloi olacak.
2 YIKICI TEKNOLOJİ KAPIYA DAYANDI
Start up yatırımlarında dünyada başı Amerika mı çekiyor?
Start up dünyası iki kutuplu bir aleme yanlışsız gitti; Amerika ve Çin. Avrupa start up’lara yatırım konusunda olması gerekenin yarısı düzeyinde. Yaşlı nüfus olmasından ötürü Güney Avrupa ülkelerinde bir durağanlık görüyoruz. Kuzey Avrupa ülkeleri’nde ise çok dinamik bir yapı var. Mesela İsveç Spotify’ı çıkardı. İngiltere Avrupa’da açık orta ileri. Almanya da bu işe yük verdi. Şu anda dünya pazarlarında çok büyük bir savaş yaşanıyor. Lakin bu dev start up’lar şimdi dünyayı paylaşmaktan Türkiye’ye gelemediler. O yüzden de biz durumun vehametini anlamıyoruz. Lakin geldikleri vakit Uzaylıların saldırısına uğramış üzere olacağız. Hepimiz bu teknolojik ihtilalden hissemizi artı yahut eksi formda alacağız. Dünyayı devrimsel dönüşümler bekliyor. Zira 2 tane yıkıcı teknoloji geldi. Biri yapay zeya oburu blockchain. Bunlar bütün sanayilere yıkıcı tesirleri olacak olan teknolojiler. Mesela 5 sene sonra bizim teşhisimizi koyan hekim değil, bir yazılım olacak.
Şenay Büyükköşder/Akşam
