2016 yılında New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi’nde başlayan Reza Zarrab davasına 2019 yılında sanık olarak eklenen Halkbank için bugün ABD’de kritik bir gün yaşandı.
İran’a yönelik ekonomik yaptırımların delinmesi davasına 2019 yılında sanık olarak eklenen Halkbank’ın temyiz müracaatına ait duruşma Anayasa Mahkemesi’nde görüldü. Bugünkü duruşmada mahkeme tarafların kelamlı savunmalarını dinledi.
Federal ve bölge istinaf mahkemelerinde, Türkiye’ye ilişkin kamu kuruluşu olduğu için Hükümran Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Yasası’na (FSIA) nazaran ABD’de bir ceza mahkemesinde yargılanamayacağını sav eden Halkbank’la ilgili temyiz başvurusu duruşması, bugün başşehir Washington’da Anayasa Mahkemesi’nde yapıldı.
VOA Türkçe’nin haberine nazaran; Halkbank ve ABD Adalet Bakanlığı’na bağlı başsavcılık ofisi şimdiye kadar yazılı teknikle mahkemeye sundukları savunma ve argümanlarını bugünkü duruşmada kelamlı olarak mahkeme heyetine anlattı.
Halkbank’ın savunma avukatları ve savcılık en fazla 30 dakikada tez ve savunmalarını sunduktan sonra, mahkeme heyetinin sorularını da yanıtladı.
Kararın ne vakit açıklanacağı konusunda ise yetki büsbütün Anayasa Mahkemesi’ne bağlı. Kimi hukukçular gerekçeli kararın birkaç ay içinde açıklanabileceğini belirtse de birtakım hukukçulara nazaran açıklama 2023 yılı sonuna sarkabilir.
“YASALARDA MANİ OLMASA DA KARARIN BUGÜN AÇIKLANMASI ZOR”
Reza Zarrab davasında yargılanan eski genel müdür yardımcısı Hakan Atilla’nın savunma takımında yer alması için Halkbank tarafından Türkiye’den ABD’ye gönderilen Avukat Halil Uzun, federal, temyiz ve yüksek mahkeme sürecini en yakından izleyen hukukçulardan biri.
VOA Türkçe’ye dava süreciyle ilgili görüşlerini aktaran Avukat Uzun, Halkbank davasında alınacak kararın, bugün yapılacak duruşma sonrasında çabucak açıklanmasının, “yasal bir mani olmasa da hayli sıkıntı bir ihtimal” olduğunu söyledi.
Avukat Uzun, Halkbank davasındaki karar ve oylama süreci ile ilgili olarak, “Anayasa Mahkemesi’nin yollarına nazaran, tüm yargıçların davayla ilgili görüşlerini belirtme ve olabilecek sorularını yahut kaygılarını lisana getirme hakları bulunuyor. Bu yüzden kendi ortalarında ‘konferans’ olarak bilinen bir müzakere yapmaları gerekiyor. Halkbank duruşmasından sonra belirlenen müzakere takvimine nazaran en erken Cuma günü toplanabilirler. Yargıçlar, baş yargıçtan başlayarak azalan kıdem sırasına nazaran kelam alırlar ve akabinde, birebir düzenle oylama yaparlar. Oyların sayılması sonrasında, kıdemli yargıç çoğunluk görüşünü yazması için birini görevlendirir. Yargıçların biri, davanın farklı bir sonuca ulaşması gerektiğine inanıyorsa, o kümedeki en kıdemli yargıç, muhalefet şerhi yazması için birini görevlendirir. Rastgele bir yargıç da kendisine ilişkin başka bir muhalefet şerhi koyabilir. Atanan yargıçlar, kararlarını ve münasebetlerini özetleyen görüşler hazırlar ve dağıtır” dedi.
Bir kararı nihaileştirmek için gereken müddetin, yargıçların ne kadar bölünmüş olduğuna, görüşü hangi yargıcın yazdığına ve mahkemenin programı dahil çeşitli faktörlere bağlı olduğunu söyleyen Halil Uzun, ”Kararın halka açıklanmasından evvel yargıçların çoğunluğunun bu kararı imzalaması gerekmektedir. Hiçbir karar, açık yargılamada verilmedikçe yahut en azından halka açıklanmadıkça, ABD Anayasa Mahkemesi’nin resmi görüşü olarak kabul edilmez. Tüm davalar çoklukla mahkemenin Haziran sonu yahut Temmuz başında yaz tatiline girmesiyle karara bağlanır. Bunun dışında, kararların tam olarak ne vakit verilmesi gerektiğine dair rastgele bir kural yoktur lakin oybirliğiyle alınan kararlar, oy çokluğu ile alınan kararlara nazaran daha erken ortaya çıkma eğilimindedir” diye konuştu.
“ANAYASA MAHKEMESİ’NİN HALKBANK KARARI İÇTİHATLARI BİRLEŞTİRİCİ BİR KARAR OLACAK”
Avukat Uzun, Halkbank’ın Anayasa Mahkemesi’ne müracaat yolunun açılmasındaki en değerli nedenin şimdiye kadar kanunla ilgili farklı temyiz mahkemelerinde alınan farklı kararlar için bir emsal oluşmasını sağlamak olduğunu da belirtti.
Uzun, “Halkbank, New York’taki federal mahkeme ve istinaf mahkemesi sürecinden sonra aleyhine çıkan kararlar sonrasında son seçeneği olan Anayasa Mahkemesi’ne temyiz hakkını kullanmak için müracaata bulundu. Talebi kıymetlendiren İkinci Bölge Temyiz Mahkemesi, Halkbank’ın ABD Anayasa Mahkemesi’ne başvurusunu kabul etti. Anayasa Mahkemesi’nin başvuruyu kabul etmesinin en büyük nedeni, Hâkim Yabancı Devletler Maddesi’nin, ceza yargılamalarında uygulanıp uygulanmayacağı konusunda farklı istinaf mahkemelerinin farklı tarafta karar vermesidir. Anayasa Mahkemesi’nin Halkbank’ın davasında vereceği karar, ABD’de Hâkim Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Maddesi’nde şimdiye kadar alınan kararlar için bir içtihadı birleştirme kararı niteliği oluşturacak” dedi.
