Tekstil, hazır giysi ve perakendede 2019 için en büyük risk, döviz kurunun geleceği düzeyin öngörülememesi olacak. 2019 şiddetli geçecek, TL’nin daha da pahalanması güç gözüküyor. Kumaş fiyatları bir yılda yüzde 50 zamlandı
Türkiye’de ihracatın ve istihdamın lokomotif dallarından dokumacılık ve hazır giysi 2018’de yükselen kurlar nedeniyle önemli problem yaşadı. Ani yükselen döviz kurları nedeniyle müşteriye fiyat vermekte zorlanan üreticiler kimi siparişleri iptal etmek durumunda kaldı. Kesim 2019’u da kurdaki belirsizliğin gölgesinde giriyor.
2017’de 137 milyar TL olan hazır giysi harcamaları 2018’de 165 milyar TL olarak öngörülüyor. Fakat farkın yüzde 17 – 18’i fiyat artışlarından kaynaklanıyor. Pazarda gerçek olarak yüzde 2 – 3 seviyesinde bir büyümeden kelam edebiliriz.
Enflasyon kritik
Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) Lideri Haydi Karasu, dövizdeki çok dalgalanmayla fiyat yapma belirsizliğinin ortaya çıktığını, bilhassa ihracatta maliyet ve fiyat meçhullüğü nedeniyle üreticilerin kimi siparişleri reddetmek zorunda kaldığını belirterek, “Ortalama ihracat ünite fiyatı geriledi. Yurtiçinde perakende satış kanallarında büyük problem yaşandı. Kiralamalarda TL’ye dönüşle birçok firma satış kanallarında konsolidasyona başladı. Süratli artan enflasyon ve faiz oranları ile üretim maliyetlerinde sıçrama yaşandı. Kumaş ve gibisi girdi maliyetlerinde yıllık artış yüzde 50’yi aştı. Maliyet artışlarının tamamı içeride ve dışarıda müşterilere yansıtılamadığından kârlılıklar azaldı. İktisattaki bozulma ve dalgalanmalar birçok hazır giysi firmasını mali olarak olumsuz etkiledi; konkordato başvurusu yapan firmalar oldu” dedi.
Kurlardaki gelişmelerle maliyetlerdeki artış seyrinin 2019’da dal açısından belirleyici olacağını vurgulayan Karasu, bilhassa 2019’a yüzde 25’lere yakın bir enflasyonla girerken TL’nin pahalanmasının dalın rekabet gücünü ve kârlılığını olumsuz etkileyeceğini anlattı.
Dövizde 2018’de yaşanan çok dalgalanmalar sonrasında 2019 için kur kestirimi yapmanın uygunca güçleştiğini anlatan Haydi Karasu, “Kurun düzeyinden çok bizim için istikrarlı ve öngörülebilir olması değerli. Şiddetli geçeceğini varsayım ettiğimiz 2019’da TL’nin daha da kıymetlenmesi güç gözüküyor. Bu nedenle 2019’da iktisatta ve mali piyasalarda tam manasıyla istikrar sağlanması öncelikli olacak” diye konuştu.
2019’un genel iktisat ve dallar için yeniden kuvvetli bir yıl olmaya aday gözüktüğünü vurgulayan Karasu, “Dengeleme siyasetleriyle hazır giysi harcamalarında gerçek büyümenin yeniden yüzde 2-3 aralığında kalacağını öngörebiliriz. Dünya iktisadı ve ticaretinde 2019’da korumacılık tedbirlerinin de tesiri ile yumuşak iniş senaryoları öne çıkıyor. Hazır giysi ihracatımızın 2019’da 19 milyar dolara yaklaşacak” formunda konuştu.
Sınırlı istihdam
Karasu, 2019’da yeni istihdam yaratma imkanının üretim ve perakende tarafında sonlu kalacağını lisana getirerek, “Türk hazır giysi dalı açısından 2018, iktisadın geneli ve öteki dallarda olduğu üzere kuvvetli geçti. Hazır giysi ihracatı, 2018’de beklentilerimiz doğrultusunda yüzde 5 artışla 18 milyar dolara yaklaşmış olacak” dedi.
Kârlar düşüyor
Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Lideri Sinan Öncel, 2019’da döviz kurlarında en kıymetli belirleyici ögenin bölgesel çatışma risklerindeki artış ve azalışların olacağını söz etti. Öncel, “2019’da enflasyonun yüzde 15’ler seviyesinde kalacağını ümit ediyorum. Markalar olarak 2019’da tekrar yurtdışı yüklü büyüyeceğiz. 2019’da mevcutlara en az 500 adet daha ekleyerek yurtdışındaki mağaza sayımızı 4 bin 500’e çıkaracağımızı öngörüyorum” dedi.
Kârlılıktaki düşüşle ilgili sorun devam ettiğini anlatan Öncel şöyle konuştu:
-Yurtiçi kârlılıkları kâfi seviyede olmayan markalarımızın bir kısmı yurtdışı yüklü büyüme stratejisi izliyor.
-2018’in birinci yarısı organize perakende ismine çok hareketli geçti. İkinci yarıda ise döviz kurlarının yükselmesiyle iç talepte bir daralma gözlemledik. İç pazardaki daralma, turist sayısındaki rekor artış ve kurun geldiği seviyeyi fırsata çevirmek isteyen yabancıların ağır talebi ile bir ölçüde de olsa dengelendi. 2018’de markalarımızın cirolarında yüzde 15 ile yüzde 30 ortasında artış oldu.
-Markalarımızın yurt içinde 412 AVM’de ve alışveriş caddelerinde 70 binden fazla mağazası var. Yurt dışında ise Aralık 2018 sonu prestiji 106 markamız 117 ülkede 4000 mağazaya ulaşacak.
Fiyat tutturmak zorlaştı
İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Lideri Mustafa Gültepe, bilhassa 2018’in ikinci yarısından itibaren döviz kurlarındaki ani, günlük ve haftalık iniş-çıkışlar nedeniyle fiyat tutturmanın ve ileriye dönük fiyat varsayımının zorlaştığını anlatarak, “Kurların çok süratli yükselmesinin akabinde alıcılardan gelen baskıların sonucu fiyatların düşürülmek zorunda kalındı. Hammadde ve başka üretim girdilerinin fiyatlarındaki yüksek seviyeli artışlarla kredi maliyetlerinin yükselmesine paralel olarak finansmana erişimde yaşanan zorluklar ihracatımızı olumsuz etkiledi” dedi.
Sanılanın tersine yüksek kurun ihracatçı için her vakit avantajlı bir ticaret ortamı yaratmadığını anlatan Gültepe şu sözleri kullandı:
-Nitekim 2018’de bu problemle çok açık biçimde yüzleşmek zorunda kaldık. Dövize bağlı nedenlerle maliyetlerimiz artarken alıcıların baskısı sonucu fiyatları indirmek zorunda kaldık. Belirsizliklerden kaynaklı fiyat vermekte zorlandığımız ve kabul edemediğimiz siparişler oldu. İhracatçılar olarak bizler kurda ani ve yüksek seviyeli dalgalanma yerine istikrarlı, enflasyona paralel bir artışı tercih ediyoruz.
Bölge ülkelerindeki siyasi istikrarsızlıklar, jeopolitik sıkıntılar ile global ticaret ve kur savaşları 2019 için de risk yaratmaya dediyor.
Dolar 6, Avro 7 TL olmalı
-2018’de yaşadıklarımızdan sonra 2019 için isabetli bir kur iddiası yapmak mümkün değil. Varsayımın ötesinde ihracatçılar olarak temennimizi söyleyebilirim. Mevcut şartlarda ihracatçılar için dolarda 6, Avro’da 7, Sterlin’de 8 TL ülkü seviyesi oluşturuyor.
-Hazır giysi ve konfeksiyon dalımız 81 vilayetimizde 33 bin 500’ü aşkın işletmeyle üretim yapıyor. Ekim 2018 datalarına nazaran dalda 511 bin insanımızı istihdam ediyoruz. 2019’da öncelikle bu seviyesi koruyup, Anadolu’daki yeni yatırımlarımız ve ihracatımızda yüzde 10’luk artış doğrultusunda yeni istihdam yaratmaya çalışacağız.
Şehriban Kıraç/Cumhuriyet
