CHP Genel Lider Yardımcısı Aykut Erdoğdu Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) uygulamalarına ait gelişmelerin ele alındığı raporun Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından Mayıs ayının sonunda yayımlandığını bildirdi. Erdoğdu, altyapı yatırım muhtaçlığı göz önünde bulundurulduğunda daha fazla yatırıma gereksinim olduğu ima edilen raporda, KÖİ projelerinin kıymetli bir prosedür olarak sunulduğunu kaydetti.
Türkiye’de Yap-İşlet-Devret (YİD), Yap-İşlet (Yİ), Yap-Kirala-Devret (YKD) ve İşletme Hakkı Devranı (İHD) olmak üzere dört temel KÖİ modeli uygulandığını hatırlatan Erdoğdu, “1986 yılından 2018 sonuna kadar; 210 adedi işletmede, 32 adedi ise finansal kapanış ya da üretim evresinde olmak üzere, toplam yatırım meblağı 63,8 milyar ABD Doları olan 242 KÖİ projesi uygulamaya konmuş” dedi.
“Raporda bu yatırımlara dair çeşitli detaylara ve dünyadaki örneklere yer verilmiş. Fakat rapor yatırım meblağlarını dökerek projelere dair genel bilgiler iletirken KÖİ kaynaklı yükleri ve bunun yansımalarını örtüyor” diyen Erdoğdu, “KÖİ projeleri kamu hizmet/ürün satın alma, kiralama yahut dolaylı garanti sistemleriyle kur ve talep risklerine karşı müdafaa sağlanması nedeniyle kur ve talep riskini devlet üzerinde ağırlaştırdı. Ayrıyeten KÖİ’ler birtakım sermaye kümelerinin palazlandırılması için kullanıldı. Türkiye’de en fazla KÖİ ihalesi alan 10 şirket toplamda 205 milyar dolarlık ihale aldı. Direkt AKP destekçisi olan üç sermaye kümesinin aldığı KÖİ ihalelerinin bedeli, Dünya Bankasının KÖİ raporundaki bilgilere nazaran 130 milyar dolar seviyesinde” tabirlerini kullandı.
GELİRİN YÜZDE 2’Sİ KÖİ’LERE
Strateji Bütçe Başkanlığı datalarına nazaran, AKP periyodunda KÖİ kapsamında yapılan yatırım ölçüsünün 51,1 milyar dolar olduğuna dikkat çeken Erdoğdu, “Yatırım bedeli ve işletme hakkı zamanı bedelinin toplanmasıyla elde edilen mukavele bedeli ise 126,8 milyar dolar. Lakin kamuya işletme hakkı olarak ödenecek sayı ve yatırım meblağı, verilen talep garantisi nedeniyle oluşan şartlı yükümlülükleri yansıtmıyor. Sayılar çeşitli altyapı yatırımlarının gerçekleşmesi için devletin önümüzdeki yaklaşık 25 yılda elde edebileceği onlarca milyar dolar gelirden vazgeçtiğini de gösteriyor. Bu fotoğrafın tamamlayıcısı ise bütçeye KÖİ’lerin getirdiği yük. Bütçede çeşitli kalemler altına yedirilmiş olan harcamaları takip ettiğimizde köprü geçiş garantileri, kent hastaneleri hizmet bedelleri ve kent hastaneleri kira bedellerinin toplamına baktığımızda 2019’da 9,6 milyar TL ödenek sayısı görülüyor” biçiminde konuştu.
YAĞMA SİSTEMİ YARATTILAR
Kamunun, bankaların ve gerçek bölümün aldığı dış borç için ödediği faizler toplamının 166 milyar doları aştığını tabir eden Erdoğdu son olarak şunları kaydetti:
“Türkiye’de bir yağma sistemi yarattılar. KÖİ mevzuatının dağınık olduğu ve çerçeve bir kanun gerekliliği resmi raporlarda söz ediliyor. Özel kesimin bütün risklerini toplumsallaştıracak ve yandaş sermaye kümelerine kaynak aktaracak biçimde gerçekleşen işbirliklerine bir son verilmesi gerekiyor.”
