Anadolu Ajansı’nın iktisat kurmaylarından edindiği bilgiye nazaran kelam konusu düzenlemede TCMB Kanunu’nun 60’ıncı unsurunun yine düzenlenmesi öngörülüyor.
Buna nazaran mevcut unsurun bankanın yıllık safi karının yüzde 20’sinin yedek akçeye ayrıldığını belirten “a” fıkrası kaldırılıyor. İhtiyat akçesi, ekonomistler tarafından merkez bankalarının kefen parası olarak da isimlendiriliyor.
23 Haziran seçimleri öncesinde de gündeme gelen fakat vazgeçilen muhtaçlık akçesi düzenlemesi, seçimlerin çabucak akabinde yine masaya geldi.
HAZİNE’NİN GELİRLERİ GERÇEK OLARAK AZALDI
Türkiye’nin vergi sistemi gelir elde edeni değil, tüketiciyi vergilendiriyor. Vergi gelirlerinin yüzde 65’ini KDV, ÖTV vb. harcamalar üzerinden alınan vergiler oluşturuyor. Buna karşılık yurttaşın alım gücünün düşmesiyle bir arada iç talep azaldı, böylelikle tüketim üzerinden alınan vergiler de doğmadı. İktisadın sakinliğe girmesiyle hazine gelir tahsilatı yapmakta zorlandı. İşte resmi bilgilerle nisan ayında evvelki yıla nazaran talep göstergeleri;
• Araba satışı: yüzde 55,7 azaldı
• Beyaz eşya satışı: yüzde 6,5 azaldı
• Besin içecek tütün satış hacmi: yüzde 2,9 azaldı
• Besin dışı tüketim malları satışı: yüzde 7,1 azaldı
• Açılan şirket sayısı: yüzde 20,8 azaldı
• Kapanan şirket sayısı: yüzde 25,6 arttı
Tüketim göstergelerindeki bu sert düşüş hükümetin KDV, ÖTV üzere vergi gelirlerini de otomatik olarak azalttı. Bunun yanı sıra Türkiye’nin geliri gerçek olarak 2018’in son çeyreğinde yüzde 3, 2019’un birinci çeyreğinde ise yüzde 2,6 azaldı. Münasebetiyle bu durum elde edilen gelir üzerinden alınan kurumlar vergisi ve gelir vergisi tahsilatını da gerçek olarak azaltmış oldu.
Böylece enflasyonla bir arada para ölçüsü artmasına karşın hazine gelirleri birinci 5 ayda evvelki yılın birebir devrine nazaran yalnızca yüzde 14,9 artabildi.
BÜTÇE AÇIĞI YÜZDE 225 ARTTI
Başta seçim iktisadı olmak üzere, israf, verimsiz yatırımlar, kamuda tasarruf şuurunun eksikliği üzere sebeplerle harcamalar verimsiz biçimde artıyor. Üstelik hükümet Yeni İktisat Programı’nda vadettiği harcama kısıcı tedbirleri de alabilmiş değil. Hazine gelirleri yüzde 14,9 artan Türkiye’de hazinenin sarfiyatları yüzde 28,5 oranında arttı. Bu nedenle bütçe açığı fahiş fiyatta artmış oldu.
• 2018’in birinci 5 ayında bütçe açığı: 20,4 milyar TL
• 2019’un birinci 5 ayında bütçe açığı: 66,5 milyar TL.
İHTİYAT AKÇESİ NEDİR?
İhtiyat akçesi Merkez Bankası’nın yıllık net kârının yüzde 20’sini oluşturan meblağ olarak tanımlanır. Bu meblağ Merkez Bankası tarafından piyasadaki rastgele bir inanılmaz duruma karşı bankanın rezervlerinde tutulur. Bu paranın piyasaya sürülmesi durumunda para ölçüsü artacak.
Birgün
