Küresel otomotiv bölümü, evvel pandemi sonrasında da Ukrayna savaşı ile devam eden çip ve tedarik zinciri sıkıntıları nedeniyle arzın talebe yetişemediği uzun bir mühletin akabinde, 2023’te arzın yanı sıra talep tarafında da problemlerle karşı karşıya. Çip krizi de 2020’deki kadar akut halde olmasa da 2023’ün sonuna kadar üretimleri etkilemeye devam edecek. Ayrıyeten EV’ye geçiş metallerindeki rekabet de maliyetleri artırarak karlılıkları olumsuz etkiliyor.
‘Rekor fiyatlar ve faizler alıcı havuzunu küçültüyor’
Ekonomim.com’dan Hilal Sarı’nın haberinde yer alan Cox Automotive tarafından yapılan bir tahlilde, “2022 yılını bir arz sorunuyla yaşayan bölüm, yılı bir talep meselesiyle kapatıyor” değerlendirmesi yapıyor.
Cox Automtoive kıdemli ekonomisti Charles Chesbrough bahse ait değerlendirmesinde “Stok seviyelerinde yazdan bu yana bir artış yaşandığını, bunun artan faiz oranlarının perakende otomotiv pazarındaki talebi kısıtlamaya başladığına işaret ettiğini” söylüyor.
Chesbrough, “Rekor yükseklikte fiyatların yanı sıra kredi faiz oranlarının da artmasıyla potansiyel yeni araç alıcı havuzunu küçültüyor” diye ekliyor.
‘Talepteki bozulmadan stoklama döngüsü de etklienecek’
Otomotiv kesimi konusunda danışmanlık veren S&P Küresel Mobility de geçtiğimiz haftalarda yayınladığı raporda, “2023’te kesimde temel öge talepte görülen bozulma olması bekleniyor” uyarısı yaptı.
Kuruluş talepteki bozulmanın iki yıldır birikmiş bir talep olmasına karşın yıl içinde hem üretimi hem de envanter stoklama döngüsünü etkileyeceği görüşünde.
Çin’de durum bilinmeyen: ‘2023’te yüzde 6 daralabilir’
Dünyanın en büyük otomotiv pazarı Çin de uzmanlara nazaran 2023 için hala bir belirsizlik taşıyor. Çin’de kasım ayı araç satış sayıları açıklandığında sektörel dernek China Passenger Car Association (CPCA) lideri, “Kasım satışları beklentilerden çok daha berbattı. Mevcut trend 2008 finansal krizinden bu yana görülmemişti” sözlerini kullandı.
Araç satışları kasımda yüzde 9,5 düşüşle 1,67 milyon adede gerilemiş, mayıstan bu yana birinci düşüş kaydedilmişti. Kuruluş 2023’te satışların 2022’ye nazaran değişmeyerek 20,6 milyon araç satışı gerçekleşmesini öngörüyor. Birtakım analistler daha da karamsar.
China Merchants Bank International birtakım vergi indirimlerinin kaldırılmasıyla satışların Çin’de yüzde 6 düşüş kaydedeceği görüşünde.
S&P Küresel Mobility’den hafif araç üretim varsayımları yönetici yöneticisi Mark Fulthorpe, “Bireylerin, merkezi ve mahallî hükümetlerin gelişmelere reaksiyonunun ne olacağı dünyanın en büyük otomotiv pazarının seyri konusunda kritik ehemmiyet taşıyacak” diyor.
Kuruluşun Çin otomotiv pazarına ait öngörüsü 25,9 milyon araç satışıyla 2022’ye nazaran yüzde 4,5’lik bir güzelleşme görülmesi.
ABD’de yüzde 8 düşüş: Pandeminin de gerisinde
Dünyanın en büyük 2. otomotiv pazarı ABD’de Kelley Blue Book araç sayım verilerline nazaran 2022 yılında toplam 13,9 milyon adet araç satılmış olduğu kestirim ediliyor. Bu 2021 yılına nazaran yüzde 8 düşüş manasına geliyor. Ayrıyeten 2022 yılı toplam satışları global finansal krizden toparlanmaya çalışılan 2011 yılından bu yana en düşük seviyede. Ayrıyeten 2022 yılını pazar 14,6 milyon araç satılmış olan 2020 pandemi yılının da gerisinde kapatacak.
S&P Küresel Mobility öngörülerine nazaran Avrupa otomotiv pazarında ise 2023’te toplam talebin 13,9 milyon adede gerilemesi bekleniyor. Euro Bölgesi’nde resesyonun derinleşmesi ve 2023’te güç krizinin daha da derinleşmesi mümkünlüğü ise bu pazara ait değerli belirsizliklerden biri.
Çip meseleleri 2023’te de devam edecek
Otomotiv dalının çip krizi de sonra ermiş değil. Bölümdeki birçok yönetici 2021 ve 2022’ye nazaran darboğazlar hafiflemiş olsa bile, otomotiv çipleri hala gereksinimi karşılayacak bollukta üretilemiyor. Bölümün elektrikli araçlara (EV) geçişiyle yeni modellerde çip gereksinimi da artıyor.
Dünyanın en büyük otomotiv üreticisi Toyota’nın Lider Yardımcısı Kenta Kon, “Otomotiv kesiminde tıpkı anda bir çok değişiklik oluyor ve bunlar otomotiv dalının geleceğini geniş formda etkileyecek değişiklikler. Bu nedenle 6 ay sonrasını görebilmek bile zor” sözleriyle dalda yaşanan dönüşümün beraberinde bir belirsizlik de getirdiğine işaret ediyor.
AutoForcast Solutions analistleri çipte devam eden arz sıkıntısının 2023’te toplam otomotiv üretimini 3 milyon adet olumsuz etkileyeceğini kestirim ediyor. 2022’de çipteki problemler 4,5 milyon aracın üretimine mani olmuş, 2021’de ise üretim tarafında çip darboğazı nedeniyle 10,5 milyon adet araç kaybı yaşanmıştı.
Üretim pandemi öncesine ne vakit dönecek?
S&P Küresel Mobility’nin kritik öngörülerinden biri de global otomotiv arzında pandemi öncesi seviyelere 2023’te ulaşma maksadının “en erken 2025’e ertelenmiş olması”. Kuruluşun yaptığı tahlilde toplam hafif motorlu araç üretiminin 2023’te yüzde 4 artışla 85 milyon adede yükseleceğini öngörüyor.
EV’lere geçiş, metallerdeki maliyetleri yükseltiyor
Sektörün 2023’te karşılaşacağı meselelerden biri de, dalın karbon emisyonlarının azaltılması için konulan gayeler doğrultusunda yaşadığı süratli dönüşümün getirdiği rekabet ve bu rekabetin birtakım KONUT metallerinde fiyatları daha da artırması mümkünlüğü.
Tesla’nın geçtiğimiz günlerde Piedmont Lithium’la bir tedarik mutabakatı yapması yahut emtia devi Glencore’dan pay almayı planlaması bu rekabetin değerli işaretleri.
Enerji maliyetlerinde son aylarda gerilemeler olsa da, son 5 yıl ortalamalarına nazaran hala çok yüksek seyretmesinin yanı sıra, nikel ve kobalt üzere az metallerde yaşanan rekabet de bu kritik girdilerin fiyatlarını yükseltiyor.
2023’te global otomotiv talebinin yüzde 13,3’ünü oluşturması beklenen MESKEN satışlarının 10 milyon adede yaklaşacağı öngörülüyor. Aralık 2022 itibariyle lityum fiyatları 2021 yılının başına nazaran 10 katına yükselmiş durumda. Nikelde ise yüzde 75’lik bir artış var. Kobalt ise 2020 seviyelerinin iki katının da üzerinde.
BloombergNEF varsayımlarına nazaran bu nedenle kilowat saat başına 100 dolar maliyet seviyelerine iddia edilenden iki yıl daha geç yani 2026’da ulaşılacak. Bu da kestirimlere nazaran üreticilerin teşvikler olmadan EV’lerin seri üretimini ve satışlarını artırmalarını zorlaştıracak.
