Ekonomi gazetesi muharriri Dr. Onur Oğuz, “Cari fazla verecektik, nerede yanlış yaptık?” isimli bir yazı kaleme aldı. İşte o yazı…
Oysa 2022’ye ne büyük umutlarla başlamıştık. 2021’in Aralık ayındaki kur atağını KKM ile savuşturmakla kalmadık, Almanya’yı dahi kıskandıracak bir ekonomik modeli de dünyaya ilan ettik; Heterodoks… Üstelik eklektik olanı… Yani kafana nazaran takılabileceğimiz, başka ismiyle Türkiye İktisadı Modeli…
Modelin ana maksadı; cari fazla olacaktı. Esasen bu iktisat ne çektiyse cari açıktan çekmedi mi? Şayet biz tüm gayelerin ortak gayesi olarak cari fazlayı belirlersek, bu durum büyümeyi zıplatmakla kalmaz, istihdamı artırır, ihracatı yükseltir, üretimi fazlalaştırır. Bir iktisat daha fazla ne ister ki…
NİYET NEYDİ, TECELLİ NE OLDU BAK
Aradan 1 yıl geçti; önümüze konulan Heterodoks pusulasının oysaki biz yanlış ucuna bakıyormuşuz. Ne söylendiyse tam karşıtı gerçekleşti. Cari fazla derken cari açık yaşadık. İhracat; %12,9 artışla 254,2 milyar $ olurken, ithalat; %34,3 artışla 364,4 milyar $’a tırmandı. Dış ticaret açığı ise %138 artışla 110,2 milyar $ oldu.
Sahi; biz nerede yanlış yapmıştık? Herkes Mersin’e giderken bizim bilakis gitmemiz mi? Faizi indirmek için dahi faiz artışı gerekirken tek haneye insin saplantımız mı? Yoksa altın yumurtlayan tavuğumuz ihracatın dövizine el koyma ısrarı mı? Seçim iktisadı diye enflasyonla çabayı boşlamamız mı?
İKİ SORU İKİ CEVAP
Halk için cari fazla ne mana söz ediyor?
Cari fazla; yatırım için dış kaynağa daha az gereksinim duyacağımızdan “büyüme” manası taşıyor. Daha kolay iş bulacak, daha az enflasyon yaşayacak, daha fazla satınalma gücü, daha uygun fiyat, daha uygun kaidelerde geçinmek demekti. İşsize iş, aşsıza aş, eşsize eş… Büyüme; kalkınmaya dönüşecekti.
Çalışan için cari açık ne manaya geliyor?
İşsizliğin tek haneye inmesi daha güç olur. Daha az fiyata talim edilir. Fiyatlar jet suratında giderken fiyatlar peşinden yaya olarak yetişmeye çalışır. Büyümeyi destekleyecek kaynak sorunu yüzünden yeni durum açılmaz, açılanlar da her yıl işgücüne katılan 900 bin gence yetmez.
NOT: HETERODOKS ESASEN DOĞARKEN ÖLMÜŞTÜ, CENAZESİ SEÇİMDEN SONRA KALDIRILACAK
Orhan Gencebay’ın çıkışı; “bir teselli ver” ile olmuştu. Sonrası; o yılların sancılarının arabesk sözü üzerinden geldi; “ben doğarken ölmüşüm.” Lakin izleyen süreçte kaideler daha güzele dönüşünce bu kez 45’likten şu melodi geliyordu kulaklarımıza; “yıkılmadım, ayaktayım.”
Yıkılmadık, ayaktaydık fakat “ne çektiğimi bir de bana sor” mırıldanması dudağımızdan eksik olmadı. Artık lisanımıza dolanan Heterodoks türküsüne arabesk şekilde yorumum şudur; “zaten doğarken ölmüştü.” Pekala ya cenazesi? Onu seçimden sonra muhalefet ve iktidar elbirliğiyle kaldıracak.
İyi de anlaşılamayan şu kaldı; iktisattaki rekorlar çarpıklıkları ile yaşanır mı? Cari açık, enflasyon, ithalat rekoru, negatif gerçek faiz, besin fiyatları zirvede… Bunlar olumsuz tepe. Olumlu doruklar: Taban fiyat, ihracat rekoru? Çelişerek gelişme, bu olsa gerek…
