Ekonomim’den Onur Oğuz’un yazısından alıntı…
Enflasyon, dokunduğu her yerin kimyasını bozuyor. Market, fabrika, sanayi, çarşıpazar dinlemeden… Artık feryat; sitelerden yükselir oldu. Sorun; sitelerde yaşamanın artık zorlaşması, aidatların kira mertebesine tırmanması… Sitede mesken sahibi iken kiracı üzere aidat ödenmesi…
Sitenin ortak masrafları, enflasyon yüzünden artmış bulunuyor. Site vazifelilerinin (güvenlik, bahçıvan, tesisatçı, hizmetli gibi) fiyatları doğal olarak yükseldi. Hele ki minimum fiyat artırımı ardından… Ayrıyeten sitenin dışarıdan aldığı hizmetlerde harikulâde tırmanışlar yaşanınca toplam masraflar patladı.
EMEKLİ İLE İŞVEREN KOMŞU İSE…
Sıkıntı; site sarfiyatları ile gelirleri (sakinlerin aidatları ve varsa sitenin gelirini artırmak için kiraya verdiği kısımlar, toplumsal tesisler) ortasında açılan makas…
Sitedeki komşun şayet kendi işinin işvereni ise ve geliri âlâ ise aidat artırımlarıyla siteyi ticarethaneye dönüştürme eğilimi ağır basabiliyor.
Bu durumda aidatı ödeyemeyenler ya taşınıyor yahut kredi çekerek aidatı karşılama yoluna gidiyor. Sürdürülebilir olmayan bu tahlil, kimi “site sarfiyatları sübvanse edilsin” davetlerini da gündeme getirdi. Hatta; “aidat, elektrik, su, KDV, sigorta, SGK, işçi maaşını devlet karşılasın” talebi dahi var.
İKİ SORU İKİ CEVAP
Kaç çeşit site idaresi var?
1-İyi niyetli şahısların amatörce yönettiği, yanlış kararlar alarak enflasyonun çok üzerinde artırımlar yapmak zorunda kalan siteler. 2-Profesyonel tesis idare şirketlerinden danışmanlık hizmeti alarak idaresi site sakinlerinin yaptığı siteler. 3-Kötü niyetli şahısların çöktüğü siteler.
Hangi cins idareler tercih edilmeli?
Şüphesiz site sakinlerinin ortak çıkarlarını koruyacak tahliller üretenler tercih edilmeli. Genelde maddi durumu yeterli olanların aidat artışlarına itirazı olmaz iken, o siteden konut alabilmiş lakin bugün sabit aylığıyla geçinmeye çalışan sabit gelirliler, zamlanan aidatları ödeyemediği için site huzuru da bozuluyor. Yeterli bir site idaresi, sakinlerini “aidat göçüne” zorlamayacak tahlil üretebilendir.
SABİT GELİRLİLER, SİTELERDEN KOVULACAK MI?
Kira artışını sınırlayan hükümet, sitelerdeki fahiş aidatlar yüzünden göçe zorlanan emekli ve maaşlılar için tahlil getirebilecek mi? Talepler bu yönde… Site idareleri; “masraf kalemleri ortada, yapacak bir şey yok” derken, sabit gelirliler de “maaş artışından çok aidat artışı olmasın” uyarısındalar.
Peki, tahlil nedir? Aslında tahlil; sitelerin masraf kalemlerini azaltmaları… Havuzlu sitenin su sarfiyatı, aydınlatma harcaması, ortak yerlerin güç tüketimi, dışarıdan alınan hizmetlerin azaltılması ve komşuluk hakkının gözetilmesi…
Kooperatiflerin kurduğu sitelerin kuruluşunda genelde; “dar gelirliler başlatır ama zenginler” bitirirdi. Artık misal olgu, enflasyondan katlarca fazla aidatlarda yaşanıyor.
Bazı siteler; “aidatı ödeyemiyorsan sat, git” kolaycılığında iken kimileri da sabit gelirli komşuları için dayanak yahut devlet tahlili arayışında…
Unutulmasın ki sitenin işvereni, burada yaşayanlardır ve hali vakti yerinde olanlar ödeyebiliyor diye dar gelirli yahut emeklileri siteden taşınmaya zorlamak, enflasyonun bozduğu ahlakın tezahürüdür. Aidat zulmü, “komşusu açken uyuyan bizden değildir” düsturunu aklımıza, vicdanımıza getirmelidir.
