Düşük gelirlere hitap eden lakin yüksek kredi ödemeleriyle karşı karşıya kalınan toplumsal konut projesinin akabinde AK Parti iktidarı ocak ayında kamu bankalarının da dayanağıyla yeni bir konut kampanyası planlıyor.
Bu kapsamda yüzde 0.69 ile yüzde 0.99 oranlarında bir kredi kampanyasının gündeme gelebileceği söz ediliyor. Lakin kredi kampanyaları piyasanın ateşini tetikliyor.
UCUZ KREDİ FİYAT ARTIRIR
Türkiye’de yaşanan konut krizini SÖZCÜ’den Deniz Bilici Göçmen’e kıymetlendiren MEF Üniversitesi İktisat Kısım Lideri Prof. Dr. Onur Başer, “Talep arz üzere temel kavramlar fiyatı etkilese de, mortage oranları, devletin verdiği ucuz krediler, enflasyon ve hatta başka ülkelerdeki ekonomik şartlar emlak piyasasını etkiliyor” dedi. Türkiye’nin, tarihinin en makus emlak krizini yaşadığına dikkat çeken Prof. Dr. Başer, “Türkiye Konut Fiyatları Endeksi, bu sene eylül ayında bir evvelki yıla nazaran yüzde 190, İstanbul’da ise yüzde 212 artış gösterdi” tabirlerini kullandı.
MÜDAHALE AZALMALI
Ucuz konut kredisi açıklamasının yapıldığı an fiyatların yükseldiğini kaydeden Başer, “Ucuz kredi veriyorsunuz, talep artacak, doğal olarak mesken fiyatları da artacaktır. Özgür piyasa iktisadı budur” dedi. Krizin asıl sebebinin iktisat siyasetleri olduğuna dikkat çeken Başer, krizin piyasa müdahalelerinin azalmasıyla aşılabileceğini ve fiyatlar, faizler, kurlar, mortage oranları, mesken fiyatları ve kiraların istikrara oturacağını kaydetti. Başer, “Piyasayla arbede edip iktisatta düze çıkmış rastgele bir ülke yok. Türkiye şu anda çok yüksek risk primi ödüyor, bu nedenle çok yüksek maliyetle borçlanıyor” dedi.
Ev sahipliğinde dipteyiz
Türkiye’de konut sahibi olma oranları 2014’te yüzde 61.1 iken bu oran yüzde 56’lara düştü.
Türkiye’nin, Avrupa ülkeleri ortasında konut sahibi olma oranı en düşük 4’üncü ülke olduğuna dikkat çeken Onur Başer, “İsviçre, Almanya, Avusturya üzere ülkeler, gelirlerinin yüzde 10’undan azını besine harcarken, ülkemizde gelirlerin yüzde 55’i besin harcamalarına gidiyor. Türkiye geliriyle benzerlik gösteren Sırbistan’ın yüzde 86’sı mesken sahibi” diye konuştu.
Kur yüzde 10 arttığında kiralar yüzde 8 artıyor
MEF Üniversitesi’nde öğrencisi Zeynepsu Telliler’in yaptığı konut araştırmasına değinen Prof. Dr. Onur Başer, şunları kaydetti: “Araştırma kira-kur esnekliğinin 0.8 olduğunu gösterdi. Kur her yüzde 10 arttığında kiralar yüzde 8 artıyor. Üstelik, gaz, elektrik ödemeleri kura endeksli olduğu için konut halkının kiraya ayırabildiği para da azalıyor. Hükümetin piyasanın hakikat işlemesini sağlayacak siyasetler geliştirmesi ve toplumsal siyasetleri gerçek kitleye ulaştırmak için kurallar koyarak uygulaması gerekiyor. Paketler açarak insanların barınma hakkını devlet yardımıyla sağlamak yerine uyguladığı siyasetler sayesinde insanların kazandıkları gelirle piyasa faizi üzerinde konut alabilme seviyesine çekmek kalıcı bir tahlil olacaktır.”
Nureddin Nebati, “gerçek mortgage” hazırlıklarının olduğunu söylemişti.
Konut piyasasının 2023 beklentileri arttı
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin konut kesimini canlandırmaya dönük “gerçek mortgage” hazırlıklarının olduğu istikametindeki açıklamaları, gayrimenkul dalının yeni yıldan beklentilerini artırdı. Kerem Nükte Gayrimenkul Ankara Yöneticisi Muhammet Dinç, konut fiyatlarının son devirde önemli oranda arttığını belirterek, “Gayrimenkul dalı için 2022 yılı hareketli bir yıl oldu. Ekonomik belirsizlikler, girdi maliyetlerindeki artışlar, arz sıkıntıları dalda çalkantılara sebep oldu” dedi. Fiyat artışları nedeniyle konut sahibi olma hayallerini erteleyenlerin Bakan Nebati’nin düşük faizli konut kredisine ait açıklamalarının akabinde beklentilerinin arttığını söyleyen Dinç, dalın de 2023 yılı için beklentiye girdiğini söyledi.
