Ekonomik kriz emekçisinden, çiftçisine, patronuna, esnafına kadar herkesi derinden sarsıyor. Bilhassa artan maliyetler, borçları döndürememe, kurun yükselmesi üzere nedenler esnafta seri iflaslara neden oldu.
Türkiye’de son 5.5 yılda kepenk indiren esnaf sayısı 570 bine dayandı. Tescil yaptıran sayısı düşerken birçok esnaf da meslek değişikliğine gidiyor. Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) datalarına nazaran, Türkiye’de bu yılın birinci 6 ayı prestijiyle esnaf sayısı 1 milyon 775 bin olurken, toplam işyeri sayısı 1 milyon 910 bine geriledi. 82 milyonluk Türkiye nüfusunun yüzde 2.16’sı esnaf ve sanatkârlardan oluşurken en fazla işyeri ise bakkallık alanında konseyi.
Türkiye’de kriz nedeniyle 5.5 yılda yarım milyonun üstünde esnaf iflas bayrağını çekti. Bu yılın birinci yarısında 53 bin 420 esnaf iflas ederken geçen yılın birebir devrine nazaran 433 adetlik artış sözkonusu. Kurulan işyeri sayısı ise kapananlarla birebir süratte değil. 2017’de 229 bin 367 işyeri için tescil yapılırken bu sayı 2018’de 69 adetlik azalış gösterdi. 2018’in birinci 6 ayında 127 bin 815 işletme için tescil başvurusu yapılırken, bu yılın birinci 6 ayında bu sayı 116 bin 960 işletmeye geriledi.
2015 yılında Türkiye’de toplam 97 bin 715 esnaf kepenk indirirken geçen yıl bu sayı yüzde 8 artışla 106 bin 167’ye fırladı.
51 milyar TL takipte
Küçük ve orta ölçekli işletmelerde (KOBİ) ise borç ölçüsü artıyor. Gemiyi yüzdürmek için borca sarılan binlerce işletme borcunu döndüremediği için batıyor. Batık KOBİ kredisi ölçüsü son bir yılda yüzde 91’lik artışla 51 milyar 396 milyon liraya yükseldi. Takipteki KOBİ sayısı ise bir yılda 351 bin 453’e fırladı.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bilgilerine nazaran, Mayıs 2018’de KOBİ’lerin kullandığı kredi, yaklaşık 551 milyar TL civarındayken bu yılın birebir devrinde bu ölçü 629 milyar TL’ye çıktı. KOBİ müşteri sayısı bu yılın birinci 5 ayında geçen yılın tıpkı devrine nazaran 79 bin 872 kişi azalırken, borç ölçüsü arttı.
Düşük maaş alıyorlar
TESK Genel Lideri Bendevi Palandöken, esnafın toplumda en çok çalışan kesim olmasına karşın başka sigortalılardan daha çok prim ödediğini anlatarak, “Bağ-Kur’lu esnaf ve sanatkârlar, tatil nedir bilmeden gece gündüz dükkânının başında duruyor. Hem en uzun prim gün sayısını ödüyor hem emekli olduğunda en düşük maaşı alıyor. Esnaf ve sanatkârın yıpranma hissesi düşünülerek, ödemesi gereken prim gün sayısı 7 bin 200’e indirilmeli” diye konuştu.
Palandöken, SSK’li çalışanlar 7 bin 200 prim gün sayısı ile emekli olurken esnaf ve sanatkârları 9 bin günü doldurmak zorunda olduğunu anlatarak, “Arada yaklaşık 5 yıllık fark var. Sabah 5.00’ te dükkânı açıp gece 24.00’e kadar çalışan esnafımız var” dedi. Üniversite tercihi yapacak gençlerin özgür bırakılması gerektiğini kaydeden Palandöken, “Ülkemizin her meslekten beşere gereksinimi var. Esnafa, sanatkâra da doktora, mühendise de gereksinim var” sözünü kullandı.
Şehriban Kıraç/Cumhuriyet
